Bán cổ phần ngân hàng: Những người mở đường

Bán cổ phần ngân hàng: Những người mở đường

Nếu được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận, Ngân hàng Úc và New Zealand (ANZ) sẽ là tổ chức tín dụng nước ngoài đầu tiên trở thành cổ đông của một ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam...

Nếu được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận, Ngân hàng Úc và New Zealand (ANZ) sẽ là tổ chức tín dụng nước ngoài đầu tiên trở thành cổ đông của một ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam.

 

Cuộc đàm phán chuyển nhượng cổ phần giữa Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín Sacombank và ANZ kết thúc vào tuần trước sau bốn tháng thương thảo với kết quả: ANZ mua 10% cổ phần mệnh giá ban đầu 125 tỉ đồng của Sacombank với giá 425 tỉ đồng, tức 34.000 đồng/cổ phiếu (mệnh giá 10.000 đồng/cổ phiếu).

 

Trong khi đó, các cuộc đàm phán của Ngân hàng Á Châu (ACB) với các ngân hàng nước ngoài (Standard Charted Bank, DBS, Citibank) cũng về việc bán cổ phần vẫn đang tiếp tục. Ông Trịnh Kim Quang, Ủy viên thường trực Hội đồng Quản trị ACB, nói: "Chúng tôi sẽ công bố đối tác chiến lược được chọn vào cuối tháng 4/2005".

 

Chọn nơi để bán

 

Tiêu chí chọn lựa đối tác để bán cổ phần của ACB khá khắt khe. Ông Quang "bật mí": "Giá mua không quyết định tất cả. Quan trọng là phía nước ngoài sẽ giúp ACB đến đâu trong việc vươn ra thị trường nước ngoài, đồng thời hỗ trợ chúng tôi trong quản lý rủi ro, phát triển công nghệ, sản phẩm dịch vụ mới và quản trị ngân hàng. Khả năng hỗ trợ là một dấu cộng, nhưng yếu tố để cho điểm là với khả năng đó, họ nhiệt tình hỗ trợ đến mức nào. Khả năng của đối tác A là 10 mà chỉ hỗ trợ 3 trong khi khả năng của đối tác B là 8 nhưng hỗ trợ 6 thì chúng tôi sẽ ưu tiên cho đối tác B".

 

Ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Sacombank, cho biết có ba lý do để Sacombank chọn ANZ trong số ba ngân hàng nước ngoài khác và một quỹ đầu tư của Singapore.

 

Thứ nhất, ANZ và Sacombank có quan điểm tương đồng về điều hành, phát triển một ngân hàng bán lẻ mạnh, tập trung vào đối tượng khách hàng là doanh nghiệp nhỏ và vừa.

 

Thứ hai, ANZ sẽ chia sẻ kinh nghiệm với Sacombank trong quản trị, đồng thời hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo nhân lực trong lĩnh vực thẻ, quản lý rủi ro, xây dựng giá thành vốn.

 

Thứ ba là giá mua của ANZ cạnh tranh. "Chúng tôi đã ký hợp đồng nguyên tắc chấp thuận bán cổ phần cho ANZ và đang tiến hành các thủ tục để xin Ngân hàng Nhà nước phê duyệt" - ông Thành nhấn mạnh.

Sacombank, theo lời ông Thành, sẽ sử dụng tiền thu được từ vụ chuyển nhượng để đầu tư cơ sở vật chất, tiếp tục mở rộng mạng lưới và triển khai dịch vụ sản phẩm mới như phát hành thẻ tín dụng quốc tế Visa và MasterCard trong tháng 6/2005.

 

Tuy nhiên, theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, số tiền thu được từ việc phát hành cổ phiếu cao hơn mệnh giá, các ngân hàng phải đưa vào quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ. Với 300 tỉ đồng thu được từ vụ chuyển nhượng, vốn tự có của Sacombank ít nhất sẽ là 1.550 tỉ đồng chưa kể các quỹ (vốn điều lệ hiện tại là 740 tỉ đồng và Sacombank đang trong đợt phát hành thêm 510 tỉ đồng để nâng vốn điều lệ lên 1.250 tỉ đồng).

 

ANZ là cổ đông nước ngoài thứ ba của Sacombank. Hai cổ đông nước ngoài khác đã tham gia góp vốn vào ngân hàng này là Công ty Tài chính quốc tế (IFC) và Công ty Quản lý Quỹ Dragon Capital. Cả IFC, Dragon Capital và đối tác Connaught Investor (Hồng Kông) hiện cũng là cổ đông của ACB.

 

Giới đầu tư tài chính nhận xét Sacombank có một tầm nhìn chiến lược tốt, còn ACB là tổ chức tín dụng vững chắc và an toàn. Một số cổ đông nước ngoài tin tưởng ACB đến mức thậm chí không cần tham gia hội đồng quản trị.

 

Tính về hiệu quả kinh doanh, tỷ suất lợi nhuận trên vốn của ACB thuộc hàng cao nhất trong số các ngân hàng Việt Nam. Năm 2004, tỷ suất này là 57,8% (lợi nhuận trước thuế năm ngoái của ACB là 278 tỉ đồng/vốn điều lệ 480 tỉ đồng). Năm nay, lợi nhuận trước thuế của ngân hàng dự kiến 365 tỉ đồng và hai tháng đầu năm đã đạt 57 tỉ đồng.

 

Sacombank trong những năm gần đây đã mở rộng rất nhanh hệ thống mạng lưới giao dịch với 92 điểm. Năm 2005 Sacombank dự kiến sẽ mở thêm 20-25 điểm giao dịch và năm 2010 số điểm giao dịch của ngân hàng sẽ là 300. Ông Thành cho rằng chỉ còn ba năm (theo Hiệp định Thương mại Việt - Mỹ, năm 2008 Việt Nam mở cửa hoàn toàn lĩnh vực ngân hàng cho các đối tác Mỹ) để các ngân hàng trong nước chuẩn bị cho cuộc cạnh tranh với các ngân hàng nước ngoài trên sân nhà, là quá ngắn. Mở rộng mạng lưới đang và sẽ là một ưu thế không thể phủ nhận của các ngân hàng trong nước trong cuộc cạnh tranh tương lai.

 

Vì sao?

 

Đã có những cuộc vận động, những cuộc chạy đua của nhiều ngân hàng nước ngoài để tham gia vào các tổ chức tín dụng Việt Nam. Các ngân hàng nước ngoài, dù muốn, cũng không thể mở rộng mạng lưới nhanh và rộng như ngân hàng trong nước.

 

Họ có hai cách: hoặc vào Việt Nam xây dựng mạng lưới ngay từ đầu với chi phí tiền tỉ và thời gian 10-20 năm. Hoặc đi đường tắt: mua cổ phần một ngân hàng trong nước. Không loại trừ khả năng họ có thể mua cả một ngân hàng nếu luật Việt Nam cho phép.

 

Ngoài ra, trong con mắt của các ngân hàng nước ngoài, giá chuyển nhượng cổ phần của ngân hàng trong nước còn rẻ, quá hấp dẫn đối với họ. "Chi 425 tỉ đồng (26,8 triệu đô-la Mỹ) để có 10% cổ phần của Sacombank là một giá hấp dẫn so với lợi nhuận hàng trăm triệu Đô-la Mỹ/năm của ANZ " - giám đốc một quỹ đầu tư nhận định.

 

Tuy nhiên, không phải tất cả các ngân hàng đều muốn sở hữu cổ phần của ngân hàng Việt Nam. Ông Jean-Charles Belliol, Tổng giám đốc chi nhánh Ngân hàng Calyon, cho biết: "HSBC, Standard Chatered Bank, Citibank và một số ngân hàng khác là những nhà bán lẻ. Trong khi nhiều tổ chức tín dụng nước ngoài khác có mặt ở Việt Nam là những ngân hàng bán buôn và đầu tư. Chiến lược kinh doanh của họ khác hẳn những ngân hàng bán lẻ. Họ không quan tâm mua cổ phần những ngân hàng trong nước".

 

Như vậy, các ngân hàng bán lẻ nước ngoài sẽ rất chọn lọc khi bỏ tiền vào ngân hàng trong nước. Có thể họ không mua cổ phần của nhiều ngân hàng cùng lúc như các quỹ đầu tư, mà sẽ chỉ tập trung vào một ngân hàng. Bà Nguyễn Phương Nam khẳng định ANZ sẽ không mua cổ phần của các ngân hàng khác nữa sau khi đã tham gia vào Sacombank.

 

Giá sẽ còn tăng?

 

Tuy nhiên, so với vài năm trước, giá cổ phần của các ngân hàng Việt Nam đang gia tăng đáng kể. Trước đây, IFC và Dragon Capital mua cổ phần của Sacombank với giá bằng 1,5 lần mệnh giá. Họ cũng mua cổ phần của ACB với giá 2,1 triệu đồng/cổ phiếu so với mệnh giá 1 triệu đồng/cổ phiếu.

 

Phải thừa nhận các ngân hàng trong nước đang trong thời kỳ đỉnh cao của kinh doanh hiệu quả và an toàn sau những vụ án nghiêm trọng của 6-7 năm về trước. Chu kỳ này sẽ còn kéo dài khi mà giới ngân hàng đã rút được những bài học kinh nghiệm trong quản lý và nhất là trong công tác tín dụng, đào tạo con người. Các ngân hàng trong nước đã vươn lên chiếm lĩnh thị phần và đẩy thị phần của các ngân hàng nước ngoài từ 20% xuống 10% hiện nay.

 

Ngân hàng nước ngoài mau chóng nhận ra sự thay đổi đó và chính họ đẩy nhanh tiến độ thương lượng tham gia vào các tổ chức tín dụng nội địa. Năm ngoái, khi trả giá 3,5 triệu đồng/cổ phiếu của ACB, một ngân hàng nước ngoài còn đưa ra điều kiện rằng họ phải có người trong hội đồng quản trị và người này có quyền phủ quyết, rằng họ hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo cho ACB, nhưng ACB phải trả tiền. Năm nay, họ quay trở lại, bỏ hết những điều kiện cũ và nâng giá mua cổ phần lên gấp rưỡi, nhưng họ đã chậm chân!

 

Còn nhớ trong các văn bản cho phép thí điểm bán cổ phần của ngân hàng trong nước cho nhà đầu tư nước ngoài trước đây, các tổ chức tín dụng nước ngoài không nằm trong đối tượng được tham gia. "Có thể khi đó, Nhà nước e ngại một sự lũng đoạn hay thôn tính từ phía nước ngoài khi mà các ngân hàng trong nước còn quá non trẻ" - một chuyên gia tài chính phân tích.

 

Bây giờ tuy chưa có văn bản chính thức, nhưng gần đây các quan chức Ngân hàng Nhà nước đã "bật đèn xanh" cho sự tham gia của ngân hàng nước ngoài khi phát biểu rằng một tổ chức tín dụng nước ngoài có thể nắm giữ tới 30% vốn của một ngân hàng cổ phần (trong khi đó một pháp nhân nước ngoài không phải ngân hàng vẫn chỉ được nắm giữ tối đa 10% cổ phần một ngân hàng trong nước).

 

Theo Ngân hàng Nhà nước, rõ ràng vẫn còn khoảng cách khá xa trong chất lượng dịch vụ, công nghệ, kinh doanh giữa ngân hàng trong nước và nước ngoài. Nếu ngân hàng nước ngoài tham gia vào ngân hàng Việt Nam, khoảng cách này sẽ được thu hẹp, vì như thế cả hai cùng có lợi.

 

Hai bên cùng có lợi

 

Song "kinh doanh là kinh doanh". Các ngân hàng nước ngoài sẽ không bỏ tiền vào ngân hàng trong nước một cách dễ dãi dù để tận dụng cơ hội vàng. Ông Thành cho biết trước khi đàm phán, ANZ đã cử chuyên viên tới tiếp cận các số liệu của Sacombank cả tháng trời. Còn với ACB, các ngân hàng nước ngoài đều khảo sát hiện trạng tài chính và chất lượng tín dụng.

 

"Họ thận trọng với từng khoản vay vì có những khoản vay phải 2-3 năm sau mới thấy hiệu quả thực chất" - ông Quang nói. Không phải ngẫu nhiên họ chọn mua cổ phần ACB hay Sacombank, những ngân hàng cổ phần tốt nhất Việt Nam hiện nay.

 

Đang có không ít tổ chức tín dụng cổ phần để ngỏ khả năng cho ngân hàng nước ngoài tham gia như Eximbank, VP Bank... Mỗi ngân hàng có đặc thù riêng và các cuộc chuyển nhượng, vì thế, rất đa dạng sắc màu. Nhưng cuộc chuyển nhượng nào cũng phải xuất phát từ thực tế cả hai bên cùng có lợi, nếu không sẽ khó thành công.

 

Trước cột mốc năm 2008, thị trường tài chính chắc chắn sẽ còn chứng kiến những giao dịch cổ phần ngân hàng sôi động mà ACB và Sacombank là người mở đường!

TBKTSG