BlackRock và quyền lực trong thị trường vốn
BlackRock - tập đoàn quản lý tài sản lớn nhất thế giới, một thế lực bao trùm trong lĩnh vực tài chính toàn cầu. Với khoảng 11.6 ngàn tỷ USD tài sản đang được quản lý (tính đến cuối năm 2024), BlackRock có quy mô vượt trội, lớn hơn cả GDP của hầu hết các quốc gia (chỉ sau Mỹ và Trung Quốc).
Từ Phố Wall cho đến các thị trường mới nổi, dấu chân của BlackRock hiện diện trên hầu khắp các loại hình tài sản - cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, hàng hóa, quỹ hoán đổi danh mục (ETF) và cả các sản phẩm đầu tư thay thế. Công ty này đóng vai trò quản lý tiền cho hàng triệu khách hàng, bao gồm các quỹ lương hưu, quỹ đầu tư quốc gia, ngân hàng trung ương, doanh nghiệp và nhà đầu tư cá nhân. Với tầm ảnh hưởng rộng khắp đó, BlackRock có mặt tại mọi “điểm nóng” tài chính và xu hướng lớn của thời đại.
BlackRock được biết đến là tập đoàn quản lý tài sản lớn nhất thế giới, một thế lực bao trùm trong lĩnh vực tài chính toàn cầu
|
BlackRock - Gã khổng lồ trên thị trường vốn toàn cầu
Quy mô tài sản quản lý lên tới hàng chục ngàn tỷ USD đã đưa BlackRock trở thành định chế tài chính tư nhân lớn nhất thế giới. Công ty cung cấp đầy đủ các dịch vụ đầu tư, trải rộng trên mọi loại tài sản. Danh mục đầu tư khổng lồ và chiến lược quản lý thụ động qua các quỹ chỉ số khiến BlackRock trở thành cổ đông của hầu hết các công ty lớn trên thế giới.
Trung bình BlackRock nắm giữ khoảng 3 - 5% cổ phần ở các doanh nghiệp trong chỉ số chứng khoán quan trọng tại nhiều quốc gia. Điều này đồng nghĩa với việc BlackRock - dù chỉ đóng vai trò thay mặt nhà đầu tư chứ không sở hữu trực tiếp các tài sản - vẫn có mặt trong cơ cấu cổ đông của hầu hết tập đoàn lớn.
Với phạm vi đầu tư “phủ sóng” mọi ngành nghề và mọi châu lục như vậy, không ngạc nhiên khi BlackRock được xem là một nhân tố có ảnh hưởng bao trùm lên toàn bộ hệ sinh thái thị trường vốn. Mọi biến động vĩ mô hay vi mô - từ lãi suất, lạm phát đến địa chính trị - đều có thể tác động đến danh mục của BlackRock, và ngược lại, các quyết sách hay động thái của BlackRock cũng có thể ảnh hưởng trở lại thị trường chung.
Dẫn đầu xu hướng ESG: Sứ mệnh và tranh cãi
BlackRock nổi danh là người tiên phong trong làn sóng đầu tư ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị doanh nghiệp). Từ năm 2018, Larry Fink (đồng sáng lập kiêm CEO của BlackRock) đã gây tiếng vang với những lá thư thường niên gửi các CEO toàn cầu, nhấn mạnh rằng doanh nghiệp cần có mục tiêu xã hội và bền vững bên cạnh lợi nhuận. Ông từng tuyên bố “biến đổi khí hậu là rủi ro đầu tư” và cam kết BlackRock sẽ tích hợp yếu tố bền vững vào chiến lược đầu tư dài hạn. Những động thái này góp phần phổ biến khái niệm ESG trong giới đầu tư Hoa Kỳ và quốc tế. Với vị thế là cổ đông của hàng loạt công ty, BlackRock sử dụng quyền biểu quyết của mình để thúc đẩy các nghị quyết về môi trường và quản trị, đòi hỏi doanh nghiệp minh bạch phát thải, đa dạng hội đồng quản trị,….
Tuy nhiên, vai trò “người cầm cờ” ESG của BlackRock cũng kéo theo tranh cãi dữ dội. Tại Mỹ, một phong trào “anti-ESG” đã nổi lên, chỉ trích BlackRock lợi dụng tiền của nhà đầu tư để theo đuổi “nghị trình chính trị tự do” trái với lợi ích cổ đông. Nhiều chính trị gia bảo thủ cáo buộc BlackRock “quá thức tỉnh” (woke) và tẩy chay công ty này. Đơn cử, Texas từng liệt BlackRock vào danh sách đen vì cho rằng hãng tẩy chay ngành dầu khí.
Chỉ đến gần đây (2025), Texas mới gỡ tên BlackRock ra sau khi công ty rút khỏi một số hiệp hội khí hậu và giảm cam kết môi trường để xoa dịu áp lực. Bản thân Larry Fink cũng phải thoái lui về mặt ngôn từ: ông phát biểu rằng sẽ không dùng thuật ngữ “ESG” nữa vì nó đã “bị vũ khí hóa bởi cả cánh tả lẫn cánh hữu” trong cuộc tranh luận chính trị phân cực. Mặc dù Fink khẳng định BlackRock không thay đổi quan điểm về các vấn đề môi trường - công ty vẫn sẽ tiếp tục đối thoại với doanh nghiệp về khử carbon, quản trị và trách nhiệm xã hội - nhưng rõ ràng hãng đã phải điều chỉnh cách tiếp cận. Cụ thể, gần đây, Larry Fink đã chuyển thông điệp sang nhấn mạnh “tính thực tế trong chuyển đổi năng lượng” thay vì những khẩu hiệu ESG gây tranh cãi.
Đầu tư trong lĩnh vực quốc phòng: Lợi ích giữa xung đột
Một khía cạnh ít được nhắc tới trong hình ảnh ESG của BlackRock là việc công ty cũng nằm trong số các nhà đầu tư lớn nhất vào ngành công nghiệp quốc phòng. Do chiến lược đầu tư bao quát thị trường (quản lý các quỹ chỉ số), BlackRock gần như chắc chắn sở hữu cổ phần tại mọi hãng quốc phòng lớn - từ Lockheed Martin, Boeing, Raytheon cho đến Northrop Grumman.
Theo dữ liệu công khai, tính đến giữa năm 2024 BlackRock nắm khoảng 7.8% cổ phần của Lockheed Martin - nhà thầu quốc phòng lớn nhất thế giới. Hãng cũng sở hữu những tỷ lệ đáng kể tại các công ty vũ khí hàng đầu khác. Mặc dù các khoản đầu tư này phần lớn nằm trong quỹ chỉ số hơn là chủ động đặt cược vào vũ khí và chiến tranh, sự hiện diện của BlackRock tại trái tim ngành công nghiệp quốc phòng cũng dấy lên những câu hỏi về động cơ và lợi ích. Điều này đặt ra một nghịch lý: Cùng lúc BlackRock kêu gọi hòa bình và đầu tư có trách nhiệm, họ lại có lợi ích tài chính trong hoàn cảnh chiến sự leo thang.
Về phía mình, BlackRock cũng thường lập luận rằng họ đầu tư thụ động theo chỉ số thị trường nên việc nắm giữ cổ phiếu quốc phòng không đồng nghĩa với việc khuyến khích chiến tranh. Song, với vị thế độc đáo vừa là nhà đầu tư tư nhân, vừa là đối tác Chính phủ trong những vấn đề nhạy cảm, BlackRock càng củng cố nhận định rằng họ có mặt ở mọi điểm nóng tài chính - chính trị trên thế giới. Điều này làm dấy lên câu hỏi: Một tập đoàn tài chính vì lợi nhuận liệu có thể tác động (hoặc hưởng lợi) đến mức nào từ các quyết sách an ninh quốc gia và các biến động địa chính trị?
Đặt cược vào tài sản kỹ thuật số: Từ stablecoin đến Bitcoin
Không chỉ dẫn đầu những xu hướng truyền thống, BlackRock còn nhanh nhạy tham gia vào cuộc cách mạng tài sản kỹ thuật số. Khi tiền mã hóa và công nghệ chuỗi khối (blockchain) bùng nổ, nhiều ngân hàng và quỹ đầu tư truyền thống tỏ ra e dè, nhưng BlackRock đã sớm tìm cách len chân vào lĩnh vực mới mẻ này.
Năm 2022, BlackRock gây chú ý khi bắt tay với Circle - công ty phát hành đồng stablecoin USDC, một loại tiền số neo giá USD phổ biến. BlackRock không chỉ đầu tư 400 triệu USD vào Circle mà còn trở thành quản lý chính phần dự trữ cho đồng USDC (khoản dự trữ bằng tiền mặt và trái phiếu bảo đảm cho giá trị của USDC). Cụ thể, BlackRock lập một quỹ thị trường tiền tệ riêng biệt để quản lý hàng chục tỷ USD tài sản đảm bảo cho USDC, chủ yếu là tín phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn ngắn. Động thái này được xem là bước thử nghiệm táo bạo nhằm kết nối tài chính truyền thống với tài chính phi tập trung, khi stablecoin được kỳ vọng sẽ trở thành cầu nối giữa thế giới crypto và tiền tệ chính thống. Việc một tên tuổi như BlackRock trực tiếp tham gia quản lý tài sản bảo chứng cho stablecoin đã gia tăng đáng kể uy tín cho USDC nói riêng và thị trường tiền số nói chung, phát đi tín hiệu rằng “ông lớn” phố Wall cũng tin tưởng vào tiềm năng dài hạn của công nghệ blockchain.
Song song với stablecoin, BlackRock cũng gây chấn động khi trực tiếp nhảy vào Bitcoin - đồng tiền mã hóa có ảnh hưởng nhất thế giới. Tháng 6/2023, công ty nộp đơn lên Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) xin phép thành lập quỹ ETF Bitcoin giao ngay (spot Bitcoin ETF). Đây là một bước ngoặt vì trước đó nhiều hồ sơ ETF Bitcoin đều bị SEC từ chối do lo ngại rủi ro. Việc BlackRock đích thân đứng tên đề xuất ETF khiến giới đầu tư hồ hởi, coi đây như “dấu đóng hợp pháp” cho Bitcoin.
Không dừng lại ở đó, BlackRock còn triển khai quỹ tín thác Bitcoin riêng cho khách hàng tổ chức tại Mỹ và thiết lập quan hệ đối tác với Coinbase - sàn giao dịch crypto hàng đầu - để cung cấp dịch vụ giao dịch Bitcoin cho khách hàng của mình. Chính Larry Fink, từ chỗ hoài nghi tiền mã hóa, nay cũng công khai thừa nhận Bitcoin là “vàng kỹ thuật số” và việc token hóa tài sản (số hóa chứng khoán lên blockchain) có thể “cách mạng hóa tài chính” trong tương lai.
Dĩ nhiên, việc BlackRock tham gia thị trường tài sản số cũng vấp phải những hoài nghi. Một số nhà phân tích đặt câu hỏi liệu BlackRock có thực sự tin vào sứ mệnh phi tập trung của crypto, hay chỉ đơn thuần thấy cơ hội kinh doanh khổng lồ khi đem hàng ngàn tỷ USD tài sản khách hàng đầu tư vào lĩnh vực này.
Sự tham gia của các tổ chức lớn như BlackRock có thể thúc đẩy tính chính thống của Bitcoin, nhưng đồng thời cũng có nguy cơ làm mất đi triết lý nguyên bản “phi tập trung, phi ngân hàng trung ương” của tiền mã hóa. Dẫu vậy, không thể phủ nhận bước tiến của BlackRock vào stablecoin và Bitcoin đã củng cố nhận định rằng bất cứ xu hướng tài chính nào, dù mới mẻ đến đâu, cũng sớm muộn sẽ có bóng dáng BlackRock. Từ ESG đến crypto - “gã khổng lồ” này luôn tìm cách đứng ở vị trí người dẫn đường, hoặc ít nhất là người chơi không thể vắng mặt.
Ảnh hưởng tới chính sách công và vai trò trong các chương trình của Fed
Tầm ảnh hưởng của BlackRock không chỉ giới hạn ở thị trường, mà còn vươn tới các chính sách công và hoạt động của Chính phủ, đặc biệt là trong lĩnh vực tiền tệ và ổn định tài chính. Một ví dụ tiêu biểu là trong cuộc khủng hoảng đại dịch COVID-19 năm 2020, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã tin cậy giao cho BlackRock thực thi chương trình cứu trợ thị trường.
Cụ thể, Fed chỉ định BlackRock quản lý việc mua vào hàng trăm tỷ USD trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường - một phần của gói cứu trợ nhằm ổn định nền kinh tế. Với vai trò “cánh tay nối dài” này, BlackRock đã thay mặt Fed bơm tiền mua lại cả trái phiếu và ETF trái phiếu doanh nghiệp, giúp hạ nhiệt lãi suất và giải cứu nhiều tập đoàn lớn khỏi nguy cơ mất thanh khoản.
Tuy nhiên, việc một công ty Phố Wall tham gia sâu vào chính sách tiền tệ khẩn cấp như vậy lập tức dấy lên lo ngại về xung đột lợi ích. BlackRock vốn là nhà đầu tư khổng lồ trên chính thị trường trái phiếu doanh nghiệp - nơi Fed can thiệp - nên có vị thế hưởng lợi tiềm tàng từ quyết định của chính mình. Dù hợp đồng với Fed có những điều khoản ngăn ngừa xung đột, giới lập pháp Mỹ cả hai đảng vẫn chất vấn tại sao lại chọn BlackRock và liệu công ty có “tự xử lý” sao cho có lợi nhất cho mình hay không.
Thực tế, đây không phải lần đầu BlackRock tham gia cứu trợ Chính phủ. Trong khủng hoảng tài chính 2008, Bộ Tài chính Mỹ cũng thuê BlackRock đánh giá và thanh lý khối tài sản xấu của Bear Stearns, AIG… mà Chính phủ phải tiếp quản. Trải qua hai cuộc khủng hoảng, BlackRock đã trở thành đối tác quen thuộc của Chính phủ Mỹ, đến mức tạp chí Bloomberg từng gọi hãng này là “nhánh thứ tư của Chính phủ”. Biệt danh hài hước này ám chỉ việc BlackRock tham gia sâu vào việc hoạch định và thực thi các chương trình kinh tế công, dù xét cho cùng họ vẫn là một công ty tư nhân vì lợi nhuận.
Bản thân Larry Fink và nhiều lãnh đạo của BlackRock cũng có mối quan hệ gần gũi với giới chức - không ít cựu quan chức kho bạc và ngân hàng trung ương đã đầu quân cho BlackRock, ngược lại một số nhân sự cấp cao của BlackRock được bổ nhiệm vào chính quyền. Chính những mối liên hệ 'cửa xoay' này càng khiến dư luận quan ngại về ranh giới ngày càng mờ nhạt giữa giới tài chính Phố Wall và bộ máy chính quyền Mỹ - trong đó BlackRock đóng một vai trò đặc biệt.
Mọi động thái đều được thị trường dõi theo
Với quy mô và tầm ảnh hưởng độc nhất, BlackRock đã trở thành một “hàn thử biểu” mà giới tài chính toàn cầu theo dõi chặt chẽ. Bất kỳ thay đổi chiến lược hay tuyên bố nào từ BlackRock cũng có thể được diễn giải như tín hiệu dự báo cho xu hướng vĩ mô hoặc biến động thị trường sắp tới.
Không những thế, những bước đi cụ thể của BlackRock cũng được xem như chỉ báo niềm tin của thị trường. Đơn cử, việc BlackRock nộp đơn xin lập ETF Bitcoin vào giữa năm 2023 - thời điểm thị trường crypto đang chịu sức ép pháp lý - đã được cộng đồng tiền mã hóa diễn giải là tín hiệu tích cực rằng “mùa đông crypto” sắp qua đi. Ngay lập tức, giá Bitcoin tăng bật và hàng loạt định chế tài chính khác (Fidelity, Invesco…) đua nhau nộp hồ sơ ETF theo, tạo hiệu ứng dây chuyền.
Tương tự, khi BlackRock tái cơ cấu danh mục tăng tỷ trọng tiền mặt hoặc trái phiếu, giới đầu tư sẽ tự hỏi phải chăng “đầu tàu” đang lo ngại thị trường sắp điều chỉnh. Thực tế cho thấy, BlackRock thường có tầm nhìn vĩ mô dài hạn, ví dụ công ty từng cảnh báo về một môi trường lạm phát cao kéo dài sau đại dịch và giữ quan điểm thận trọng với trái phiếu chính phủ dài hạn. Những dự báo này sau đó phần nào thành hiện thực, càng khiến uy tín của BlackRock lên cao và mỗi khuyến nghị đầu tư của họ đều được xem trọng.
Gần đây, thị trường tiền mã hóa chứng kiến một tín hiệu đáng chú ý: BlackRock đã liên tục mua vào lượng lớn Bitcoin thông qua quỹ ETF iShares Bitcoin Trust (IBIT), với tốc độ giải ngân mạnh mẽ khiến giới đầu tư không thể làm ngơ. Chỉ trong vài tháng, lượng Bitcoin do BlackRock nắm giữ đã tăng vọt, nâng tổng số lên khoảng 630,000 BTC - tương đương khoảng 3% tổng cung toàn cầu, theo các phân tích on-chain cập nhật đến tháng 06/2025. Dù phần lớn số Bitcoin này được tích lũy từ dòng vốn đổ vào IBIT, nhưng chính hành vi gom mua ổn định và bền bỉ này đã phát đi tín hiệu rõ ràng BlackRock đang xem Bitcoin là một phần trong chiến lược dài hạn, không đơn thuần là một thử nghiệm mang tính thời điểm.
Một số nhà phân tích cho rằng đây là giai đoạn tái phân phối Bitcoin quy mô lớn, trong đó tài sản số đang dần dịch chuyển khỏi tay các nhà đầu tư nhỏ lẻ sang các định chế tài chính chuyên nghiệp. Khi BlackRock hành động, thị trường lắng nghe - và không chỉ lắng nghe, mà còn phản ứng. Ở thời đại mà luồng vốn dịch chuyển nhanh và tâm lý thị trường nhạy bén với từng dấu hiệu nhỏ, ảnh hưởng của BlackRock không đơn thuần là hệ quả của quy mô, mà còn là kết tinh của vị thế, niềm tin và khả năng dẫn dắt kỳ vọng. Và chính vì thế, mọi động thái của họ - dù là một bức thư thường niên hay một giao dịch ETF - đều có thể khơi mào cho một chu kỳ mới của thị trường tài chính toàn cầu.
LH
