Diễn đàn Kinh tế Mùa thu 2025: Sắp có bộ tiêu chí định danh để doanh nghiệp tiếp cận tín dụng xanh

Trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Mùa thu 2025, chiều ngày 26/11/2025, phiên đối thoại với lãnh đạo các Bộ ngành Trung ương trao đổi sâu rộng, thực chất về thực trạng và các giải pháp đột phá cho phát triển số hóa, cũng như mục tiêu quốc gia trong chuyển đổi xanh.

Phiên đối thoại với lãnh đạo các Bộ ngành Trung ương chiều ngày 26/11

Bài toán tài chính xanh và bộ tiêu chí định danh

Mở đầu phiên đối thoại, TS. Trần Du Lịch - Chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội khẳng định rằng, Đảng và Chính phủ Việt Nam nhận thức rõ kỷ nguyên mới là kỷ nguyên của chuyển đổi xanh và chuyển đổi số.

Vấn đề đầu tiên được đặt ra là sự lúng túng của doanh nghiệp khi chưa có thước đo cụ thể về "doanh nghiệp xanh" để tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi, trong bối cảnh nhu cầu vốn cho chuyển đổi là khổng lồ (ước tính riêng TP.HCM cần khoảng 38 tỷ USD trong 10 năm tới).

Giải đáp vấn đề này, ông Đỗ Thành Trung - Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết, để đạt được mục tiêu của Chiến lược tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 và cam kết Net Zero, cơ quan quản lý Nhà nước đã ban hành quy định với 72 chỉ tiêu giám sát đánh giá tăng trưởng xanh (trong các lĩnh vực như năng lượng, giao thông, môi trường...). Về cơ bản, các chỉ tiêu này đã tiệm cận với chuẩn mực quốc tế, bao gồm cả các tiêu chuẩn của EU.

Tuy nhiên, để các chỉ tiêu này áp dụng cho từng doanh nghiệp trong việc tiếp cận vốn hay hưởng ưu đãi, chúng ta đang thiếu "thước đo" cụ thể để định danh thế nào là "doanh nghiệp xanh". Đây là yêu cầu quan trọng để khơi thông nguồn lực. Bộ Tài chính cam kết sẽ nỗ lực ban hành bộ tiêu chí này trong thời gian sớm nhất. Đây sẽ là "giấy thông hành" giúp doanh nghiệp được định danh rõ ràng, từ đó tiếp cận được các dòng tín dụng xanh và các chính sách ưu đãi của Nhà nước một cách minh bạch, thuận lợi.

Về bài toán huy động nguồn lực tài chính cho chuyển đổi xanh, Thứ trưởng dự báo, đến năm 2030, Việt Nam cần khoảng 28 tỷ USD cho lộ trình này. Chính phủ đang triển khai đồng bộ 3 mũi nhọn: Thứ nhất là thúc đẩy thị trường tài chính xanh (trái phiếu xanh doanh nghiệp đã đạt 1.2 tỷ USD đến năm 2024; tín dụng xanh đạt 700,000 tỷ đồng, chiếm 6% dư nợ tín dụng); thứ hai là ưu tiên nguồn vốn đầu tư công giai đoạn 2026-2030 (dự kiến hơn 8 triệu tỷ đồng) cho hạ tầng xanh và ứng phó biến đổi khí hậu; thứ ba là hoàn thiện thị trường trái phiếu chính phủ xanh để huy động nguồn lực quốc tế.

Giải quyết áp lực kép về an ninh năng lượng

Chuyển sang lĩnh vực năng lượng, bà Phan Thị Thắng - Thứ trưởng Bộ Công Thương chia sẻ, điểm đột phá lớn nhất trong Quy hoạch điện VIII chính là việc giải quyết bài toán kép: Vừa phải đảm bảo tuyệt đối an ninh năng lượng, vừa phải thực hiện cam kết quốc tế về giảm phát thải ròng bằng 0 (Net Zero). Do đó, năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời) được ưu tiên phát triển mạnh mẽ dựa trên lợi thế tự nhiên của Việt Nam. Tổng công suất nguồn điện năng lượng tái tạo trong quy hoạch mới được xác định từ 78,000 - 120,000 MW. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất nằm ở tính bất ổn định của các nguồn năng lượng này do phụ thuộc vào thời tiết (nắng, mưa, gió), gây áp lực lớn lên việc vận hành an toàn hệ thống điện.

Để giải quyết thách thức này và thực hiện Nghị quyết 70 của Chính phủ, Bộ Công Thương đang tập trung triển khai đồng bộ các giải pháp.

Thứ nhất, về hoàn thiện thể chế và khung pháp lý, Bộ đã tham mưu Chính phủ trình Quốc hội thông qua Luật Điện lực (sửa đổi). Đảm bảo đủ điện cho tiêu dùng và sản xuất trong nước, tạo hành lang pháp lý cho cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA); và khuyến khích phát triển điện năng lượng tái tạo để xuất khẩu. Ngay sau khi Luật Điện lực được thông qua, Bộ đã ban hành các nghị định và thông tư hướng dẫn, đảm bảo hành lang pháp lý thông suốt.

Thứ hai, về cơ chế giá và thị trường điện, Bộ Công Thương đã hoàn thành ban hành 5 khung giá phát điện cho hầu hết các loại hình năng lượng tái tạo (điện gió trên bờ, điện gió ngoài khơi, điện mặt trời, điện sinh khối, điện từ chất thải rắn). Đây là cơ sở pháp lý để các nhà đầu tư tính toán bài toán tài chính, thiết lập dự án và đàm phán hợp đồng mua bán điện (PPA) với EVN. Chi phí mua điện từ năng lượng tái tạo cũng đã được tính toán đầy đủ trong cơ cấu giá thành và giá bán lẻ điện bình quân, đảm bảo hài hòa lợi ích các bên. Bộ cũng đang đẩy nhanh lộ trình vận hành thị trường bán buôn và bán lẻ điện cạnh tranh.

Thứ ba, về tháo gỡ điểm nghẽn hạ tầng và đầu tư, Bộ Công Thương đang phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường để rà soát, phê duyệt nhanh quy hoạch không gian biển cho điện gió ngoài khơi và cơ chế sử dụng đất kết hợp (như nông nghiệp kết hợp điện mặt trời) để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng đất. Về hạ tầng lưới điện, Bộ đang triển khai các cơ chế đặc thù để rút ngắn thủ tục đầu tư, ưu tiên giải tỏa công suất cho các khu vực có tiềm năng lớn. Đặc biệt, khuyến khích tư nhân tham gia đầu tư vào hạ tầng truyền tải điện thông qua các mô hình hợp tác công tư (BOT, BT) để huy động nguồn lực xã hội.

Thứ tư, về giải pháp kỹ thuật và lưu trữ năng lượng, để khắc phục tính bất ổn của điện gió và mặt trời, Bộ yêu cầu bắt buộc phải phát triển đồng bộ hệ thống lưu trữ năng lượng và lưới điện thông minh. Sắp tới sẽ có lộ trình quy định tỷ lệ lưu trữ bắt buộc đối với các dự án năng lượng tái tạo. Đồng thời, khuyến khích mạnh mẽ việc phát triển các dự án thủy điện tích năng và công nghệ pin lưu trữ để phục vụ cho nhu cầu phụ tải công nghiệp.

Thứ năm, về phát triển chuỗi cung ứng nội địa, xác định không chỉ nhập khẩu công nghệ mà phải làm chủ. Bộ Công Thương khuyến khích các doanh nghiệp trong nước tham gia vào chuỗi cung ứng thiết bị năng lượng (như sản xuất cột tua-bin gió, móng trụ điện, thiết bị phụ trợ...). Định hướng hình thành các khu công nghiệp chuyên ngành năng lượng tái tạo tại các địa phương có tiềm năng về nắng và gió, biến năng lượng tái tạo thành một ngành công nghiệp mũi nhọn.

Cuối phiên đối thoại, Lễ công bố hợp tác giữa UBND TPHCM (Việt Nam) và Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF). Hợp tác cùng nhau thực hiện trong những lĩnh vực phù hợp, các sáng kiến về thúc đẩy sản xuất thông minh và chuyển đổi công nghiệp có trách nhiệm tại TPHCM. Qua đó đóng góp vào sự phát triển của Hệ điều hành Lighthouse (Lighthouse Operating System) ở Việt Nam đến năm 2025, và các hoạt động liên quan đến kế hoạch hợp tác phát triển sản xuất thông minh và triển khai chương trình thí điểm thông qua các công cụ thực tế, các hoạt động xây dựng năng lực và chia sẻ tri thức.