Dư nợ tăng cao: "Hãm phanh" để tránh rủi ro
Đến cuối tháng 5, tốc độ tăng dư nợ của hệ thống NH là 18% so với cuối năm 2007. Đây là mức tăng khá cao so với chỉ tiêu 30% cả năm. Tuy NHNN chưa áp hạn mức cho từng TCTD nhưng nhiều NH đã chủ động giảm dư nợ để đảm bảo an toàn hoạt động.
Mặc dù chỉ tiêu tăng trưởng dư nợ 30%/cả năm 2008 được đưa ra từ cuối năm 2007. Song, chỉ đến khi phải đối mặt những rủi ro về lãi suất, chất lượng tín dụng, rủi ro mất cân nguồn và sử dụng vốn, mất cân đối kỳ hạn, rủi ro về sự bất ổn của thị trường BĐS và TTCK... trong những tháng đầu năm thì nhiều NH mới thực sự có ý thức về việc cần thiết phải giảm tốc độ tăng trưởng dư nợ.
Lãi suất cao, đưa ra nhiều loại phí đối với những khách hàng xếp loại tín nhiệm từ trung bình trở xuống là những rào cản kỹ thuật để giảm bớt nhu cầu vay của khách hàng. Một số NHTM Nhà nước thì chỉ cho phép các NH tăng dư nợ nếu tăng được nguồn vốn huy động. Một số NH xác định mức giải ngân chỉ tương đương với giá trị thu nợ.
Bên cạnh đó, nhiều NHTMCP tiến hành quản lý và kiểm soát chặt chẽ mức giải ngân của các chi nhánh hơn và đã trình HĐQT điều chỉnh giảm tốc độ tăng dư nợ.
Chủ yếu cho vay vốn ngắn hạn
Nguồn vốn huy động của các NH ngày càng có xu hướng không ổn định. Phần lớn là tiền gửi không kỳ hạn và các kỳ hạn ngắn đến 3 tháng. Nguyên nhân chủ yếu là do người gửi tiền chưa tin vào sự ổn định của đồng nội tệ và lãi suất NH.
Trong bối cảnh đã có một tỉ lệ vốn khá lớn (từ trên 30% đến trên 50%/tổng dư nợ) cho vay trung, dài hạn (chủ yếu cho vay lĩnh vực bất động sản, đầu tư xây dựng nhà máy...) cộng với tình hình tiền gửi khó khăn, nhiều NH đang cố gắng giảm tỉ lệ dư nợ cho vay trung hạn xuống, tập trung cho vay ngắn hạn để tránh rủi ro về kỳ hạn giữa tiền gửi và tiền cho vay, đồng thời tăng nhanh vòng quay vốn để tìm kiếm lợi nhuận.
Đây là lý do mà các dự án BĐS sẽ khó tiếp cận nguồn vốn tín dụng trong thời điểm hiện nay. Tuy nhiên, nhiều NH cho biết vẫn có chủ trương mở rộng cho vay sửa chữa, mua nhà ở trên cơ sở nguồn trả nợ là thu nhập của người vay.
Lo ngại khả năng trả nợ
TGĐ một NHTM CP lớn của Hà Nội cho biết, mặc dù lãi suất cho vay của các NH trước ngày 19.5 rất cao, nhưng nhu cầu vay của DN vẫn rất lớn, một số DN "lãi suất cho vay bao nhiêu cũng vay". Cơn "khát" vốn bất thường như vậy khiến các NH lo lắng.
Tình trạng thị trường BĐS "ba dở dang" (đền bù/công trình/dự án dở dang); Nhiều DN đã ký hợp đồng xuất khẩu nay gặp rủi ro vì giá thu mua hàng trong nước tăng cao; Giá trị các khoản đầu tư tài chính giảm thấp/khó thanh khoản... khiến nhiều NH dự báo trước tình hình khách hàng khó khăn/ chậm trả, thậm chí không trả được nợ trong thời gian tới. NH cũng đang đứng trước những tình huống rất khó xử.
Không có nguồn vốn rẻ để cho vay, nhưng nếu cho vay lãi suất cao thì càng ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của DN và tăng rủi ro NH. Một lãnh đạo NH cho biết: "Cho vay một dự án BĐS kỳ hạn phải 4 đến 5 năm, lãi suất cho vay cộng phí từ 20%-22%/năm. Sau 5 năm tiền lãi bằng tiền gốc. Giá thành BĐS vì vậy phải tăng rất cao, người mua không mua nổi, DN phá sản, NH chết theo. Nhưng dự án đang dở dang, NH ngừng cho vay thì DN phải ngừng triển khai dự án. Như vậy, NH cũng không có cách gì thu được nợ , cũng chết...".
Thời gian tới, chính sách thắt chặt tín dụng của các NH sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều DN, nhất là các DN xếp loại tín nhiệm thấp. Thay vào đó, nhiều NH sẽ mở rộng cho vay tiêu dùng và phát triển các dịch vụ thẻ nhắm vào đối tượng dân cư. Tuy chi phí cho loại tín dụng và dịch vụ này cao hơn nhưng rủi ro thấp hơn và được chia sẻ.
Sẽ tiếp tục hạn chế mức gia tăng tín dụng?
Mặc dù có ý kiến là nền kinh tế đang thiếu tiền và NHNN nên nới lỏng CSTT, nhưng trên cơ sở tính toán lượng tiền còn trong lưu thông, trước tình hình giá tiêu dùng tiếp tục tăng cao trong tháng 5, cộng với những rủi ro tiềm ẩn nếu các NH tiếp tục mức gia tăng tín dụng cao, nhiều khả năng NHNN sẽ quyết liệt hơn trong việc hạn chế mức gia tăng tín dụng để đạt mục tiêu kiềm chế lạm phát của Chính phủ.
Chỉ tiêu tăng chung (30%) toàn hệ thống chắc chắn là không thay đổi, nhưng áp cho từng NH thế nào thì đang trong quá trình nghiên cứu. Có thể mỗi TCTD sẽ có một chỉ tiêu tăng dư nợ khác nhau.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng chỉ tiêu tăng dư nợ nên căn cứ vào khả năng huy động vốn và năng lực quản trị, kiểm soát rủi ro của mỗi NH. Tránh trường hợp có NH huy động nhiều vốn không tăng được dư nợ lại đem cho các NH khác vay đưa ra nền kinh tế.
Nếu chỉ tiêu tăng dư nợ được áp dụng, các chi nhánh NH nước ngoài sẽ phải điều chỉnh nhiều nhất vì mức tăng dư nợ 5 tháng đầu năm 2008 của khối này đã rất cao so cuối năm 2007 (ở Hà Nội là trên 50%).
TGĐ một số NHTMCP cho biết đã sẵn sàng các phương án kinh doanh để đảm bảo lợi nhuận khi phải điều chỉnh hoạt động tín dụng.
lđ
