Gỡ vướng pháp lý để doanh nghiệp FDI tự tin niêm yết trên sàn chứng khoán
Sau quá trình rà soát và xin ý kiến các bộ, ngành, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã được Chính phủ và Bộ Tài chính chấp thuận cho phép tiếp nhận trở lại hồ sơ niêm yết, đăng ký giao dịch của doanh nghiệp FDI, mở ra dư địa đáng kể để mở rộng hàng hóa trên thị trường.
Ngày 9/12, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tổ chức hội nghị phổ biến các quy định liên quan đến niêm yết và đăng ký giao dịch của tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài.
Hội nghị phổ biến một số nội dung liên quan đến việc niêm yết, đăng ký giao dịch của tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài - Ảnh: VGP/HT
|
Yêu cầu đa dạng hàng hóa
Phát biểu tại hội nghị, Chủ tịch UBCKNN Vũ Thị Chân Phương cho biết năm 2025 đánh dấu 25 năm hình thành và phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam, với hai dấu mốc quan trọng: đưa hệ thống giao dịch KRX vào vận hành và việc Việt Nam được FTSE nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp từ ngày 8/10.
Theo bà Phương, những kết quả này cho thấy nỗ lực của Chính phủ và cơ quan quản lý trong việc hoàn thiện thể chế, nâng cấp hạ tầng và chuẩn hóa hoạt động thị trường. Chất lượng dịch vụ của các công ty chứng khoán, cơ chế thanh toán bù trừ và mức độ minh bạch của doanh nghiệp niêm yết đều đã cải thiện đáng kể.
Tuy vậy, bà nhấn mạnh việc nâng hạng chỉ là bước khởi đầu. Thách thức lớn hơn là duy trì thứ hạng và phát triển thị trường theo chiều sâu, trong đó đa dạng hóa hàng hóa niêm yết là yêu cầu then chốt. Chất lượng cổ phiếu sẽ quyết định sức hút của dòng vốn, đặc biệt với nhà đầu tư nước ngoài.
Hiện cơ cấu hàng hóa vẫn tập trung vào ngân hàng, tài chính và bất động sản. Sự tham gia của các doanh nghiệp FDI quy mô lớn, có chuỗi sản xuất toàn cầu được kỳ vọng tạo "làn gió mới" cho thị trường. Dù mới chỉ có 10 doanh nghiệp FDI niêm yết hoặc đăng ký giao dịch, còn nhiều doanh nghiệp FDI lâu năm tại Việt Nam có đủ điều kiện và mong muốn lên sàn.
Bà Phương cho rằng không có lý do gì doanh nghiệp Việt được niêm yết còn doanh nghiệp FDI lại đứng ngoài, miễn là đáp ứng quy định và tuân thủ giám sát. Sự tham gia mạnh mẽ hơn của khối FDI sẽ giúp thị trường phong phú về ngành nghề và cân bằng hơn về cơ cấu doanh nghiệp niêm yết.
Bà Vũ Thị Chân Phương – Chủ tịch UBCKNN phát biểu tại Hội nghị - Ảnh: VGP/HT
|
Gỡ vướng pháp lý để doanh nghiệp FDI tự tin lên sàn
Bổ sung góc nhìn pháp lý, ông Trần Tiến Dũng, Trưởng ban Giám sát công ty đại chúng (UBCKNN), cho biết số doanh nghiệp FDI tham gia thị trường chứng khoán Việt Nam hiện còn rất hạn chế, với tổng lượng cổ phiếu chỉ khoảng 1.2 tỷ đơn vị, tương đương 0.17% toàn thị trường. Trong giai đoạn thị trường bước vào chu kỳ phát triển mới, việc thúc đẩy doanh nghiệp FDI niêm yết được xem là yếu tố quan trọng giúp hoàn thiện cấu trúc thị trường và tăng sức hút đối với dòng vốn quốc tế.
Về chính sách, Việt Nam duy trì quan điểm không phân biệt đối xử giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI. Tinh thần này được thể hiện rõ trong Nghị quyết 50-NQ/TW về hoàn thiện thể chế thu hút đầu tư nước ngoài và Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. Ở khía cạnh pháp lý, Luật Chứng khoán 2019 và Luật sửa đổi 2024 áp dụng thống nhất các quy định về công ty đại chúng, không phân biệt theo nguồn vốn hay quốc tịch doanh nghiệp.
Tuy vậy, theo ông Dũng, doanh nghiệp FDI khi chuẩn bị niêm yết cần chú ý các yêu cầu kỹ thuật như chuyển đổi mô hình hoạt động, xử lý cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài, điều kiện chuyển nhượng và nghĩa vụ công bố thông tin. Với doanh nghiệp thực hiện IPO, cần tuân thủ quy định về báo cáo kiểm toán vốn điều lệ theo Thông tư 19/2025/TT-BTC. Khi đăng ký công ty đại chúng hoặc đăng ký giao dịch, doanh nghiệp áp dụng các điều 32, 33 và 34 của Luật Chứng khoán.
Tại hội nghị, đại diện cơ quan quản lý đã giải đáp nhiều câu hỏi thực tiễn từ doanh nghiệp. Phó Chủ tịch UBCKNN Hoàng Văn Thu cho biết pháp luật chứng khoán là khung chung, nhưng doanh nghiệp FDI muốn tiếp cận thị trường cần xem xét thêm quy định tại các luật chuyên ngành, đặc biệt là Nghị định 31 về ngành nghề hạn chế đối với nhà đầu tư nước ngoài. Riêng lĩnh vực bất động sản, tỷ lệ sở hữu nước ngoài phải được xác định theo từng loại hình kinh doanh chứ không dựa trên một mã ngành duy nhất.
"Nếu pháp luật không hạn chế, nhà đầu tư nước ngoài có thể sở hữu tới 100%", ông Thu nhấn mạnh, đồng thời khuyến nghị doanh nghiệp tham vấn Bộ Xây dựng khi gặp các trường hợp phức tạp.
Ở góc độ đầu tư, bà Bùi Thu Thủy, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, cho biết Luật Đầu tư hiện hành đã định nghĩa rõ doanh nghiệp FDI: chỉ cần có nhà đầu tư nước ngoài góp vốn là được xác định là tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài. Trường hợp nhà đầu tư nước ngoài nắm trên 50% vốn hoặc chi phối hoạt động doanh nghiệp sẽ được xác định theo từng thời điểm, do biến động vốn diễn ra liên tục. Bà nhấn mạnh nguyên tắc bình đẳng giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước, ngoại trừ các ngành an ninh, quốc phòng hoặc ngành nghề nằm trong danh mục hạn chế theo cam kết quốc tế.
Một số dự án FDI từ thập niên 1990 có điều kiện chuyển giao hay bồi hoàn khi niêm yết cần được rà soát kỹ lưỡng để bảo đảm quyền lợi nhà đầu tư và tránh rủi ro pháp lý. Đây là các trường hợp đặc thù, đòi hỏi cách tiếp cận phù hợp với tính chất từng dự án.
Đại diện Sở Giao dịch Chứng khoán TPHCM (HOSE) cũng cung cấp nhiều hướng dẫn cho doanh nghiệp. Theo HOSE, hồ sơ niêm yết phải có báo cáo tài chính kiểm toán của hai năm gần nhất, không yêu cầu niên độ tài chính trùng với năm dương lịch. Với các hoạt động sáp nhập, hợp nhất hay tái cơ cấu, doanh nghiệp cần đối chiếu quy định tại Nghị định 155 và 245, đặc biệt là tiêu chí về giá trị giao dịch và thời điểm nộp hồ sơ.
Về ý kiến ngoại trừ trong báo cáo kiểm toán, UBCKNN cho biết nguyên tắc chung là báo cáo phải được chấp nhận toàn phần, nhưng nếu ngoại trừ không ảnh hưởng đến điều kiện chào bán, doanh nghiệp vẫn có thể thực hiện IPO sau khi có xác nhận từ kiểm toán độc lập. Việc chuyển đổi doanh nghiệp FDI sang mô hình công ty cổ phần được thực hiện theo Luật Doanh nghiệp và Nghị định 125, thống nhất với doanh nghiệp trong nước.
Nhật Quang
