Hội nghị G7 và cải cách tài chính toàn cầu
Hội nghị bộ trưởng tài chính các nước G7 đã được tổ chức trong hai ngày 5-6/02/2010 tại Nunavut, Canada, tập trung vào vấn đề tiền tệ, chính sách tài khóa và cải cách tài chính trên phạm vi toàn cầu.
Tại Hội nghị, các nhà kinh tế đã điều chỉnh nâng tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2010 của nước giàu nhất trên thế giới so với dự báo trước đó vài tháng, trong đó lãi suất sẽ được duy trì ở mức thấp kỷ lục cho đến cuối năm, thất nghiệp giảm so với dự báo trước đó sau khi tăng lên mức kỷ lục do suy thoái kể từ chiến tranh thế giới thứ hai. Tuy nhiên, tăng trưởng vẫn thấp hơn so với thời điểm trước khi xảy ra khủng hoảng, các thị trường cũng có thể tạm dừng hoặc giảm sút tùy theo diễn biến trong nền kinh tế Mỹ với dự báo là GDP quí 1/2010 có thể giảm sau khi tăng mạnh trong quí 4/2009, các nước công nghiệp G7 đã mất vị thế dẫn dắt kinh tế toàn cầu và có vẻ chao đảo trong nhiều năm tiếp theo do thâm hụt ngân sách và nợ nần tiếp tục tăng cao tại một số tập đoàn lớn trên thế giới. Đáng chú ý, những nước có mức nợ công có thể vượt 90% GDP trong vài năm tới rất dễ bị tổn thương, làm giảm tăng trưởng 1% hoặc hơn, bao gồm Ireland, Tây Ban Nha, Cộng hòa Pháp, Hoa Kỳ, Italia, Hy Lạp và Nhật Bản.
Tại hầu hết các nền kinh tế, suy thoái đã qua đi và GDP sẽ tăng trở lại nhưng có vẻ chậm, người tiêu dùng còn dè dặt trong chi tiêu mặc dù thu nhập đang tăng trở lại. Các nhà kinh tế cho rằng, đến quí 3 Fed vẫn chưa tăng lãi suất, ECB và BoE vẫn duy trì lãi suất thấp cho đến quí 4, BoJ vẫn phải vật lộn với lo ngại giảm phát nên vẫn duy trì lãi suất gần bằng 0 chí ít sau 18 tháng nữa. Ngược lại, các NHTW châu Á có thể sẽ tăng lãi suất trước tháng 8, khi tăng trưởng và lạm phát tăng nhanh hơn dự báo trước đó, riêng Ấn Độ và Hàn Quốc có thể tăng trong tháng 3.
Về cải cách tài chính, các nhà kinh tế đã cố gắng tìm kiếm sự thống nhất hơn về qui chế ngân hàng sau các bước đơn phương của Mỹ và Anh, sự phối hợp này có thể sẽ sớm mở rộng sang CSTT và CSTK. Tuy nhiên, đây là chủ trương khó khăn do các nền kinh tế thoát khỏi suy thoái với tốc độ khác nhau và điều kiện mỗi nước một khác.
Trong bối cảnh đó, các nước đang chuyển từ chính sách tài chính đồng bộ sang phân kỳ: Fed có thể thay thế kích thích ngân sách bằng thắt chặt CSTT, trong khi ECB duy trì lãi suất thấp do các nhà đầu tư thúc ép chính phủ phải cắt giảm chi tiêu. Không như Mỹ và EU, Canada không đòi hỏi cứu giúp ngành ngân hàng, mà quan tâm đến những bất cập liên quan đến cải cách khu vực tài chính và hậu quả không mong đợi của các chính sách. Tại châu Á, Nhật Bản kỳ vọng sẽ tiếp tục mở rộng tài khóa và tiền tệ, trong khi Trung Quốc lại ngược lại (thắt chặt chính sách tài khóa và tiền tệ).
Sự trái ngược về chính sách như vậy sẽ là nguồn bất ổn và thúc đẩy một khuynh hướng mới trên thị trường tài sản, rủi ro kinh tế đang nhường chỗ cho rủi ro chính sách, điều này có thể gây tổn thương đến lòng tin của nhà đầu tư và giảm nhu cầu tiềm năng về tài sản rủi ro hơn như cổ phiếu.
Trên thực tế, kể từ khi các nước G20 cam kết điều chỉnh các qui định về ngân hàng (5 tháng trước đây), các nước đã tiến hành những biện pháp khác nhau: UK đã tăng 50% thuế lợi nhuận ngân hàng, nước Pháp cũng muốn bắt chước, Obama đề nghị đánh thuế ngân hàng. Ngoài ra, còn nhiều khác biệt về chính sách kinh tế vĩ mô, Châu Âu và bắc Mỹ còn bất đồng về khả năng đánh thuế đầu cơ tài chính, sự bất đồng này có thể kìm hãm việc đẩy nhanh qui chế quốc tế và tạo lỗ hổng cho các ngân hàng củng cố lợi thế và tăng thu lợi nhuận, nỗ lực cải cách ngân hàng dường như đang tan biến, bất chấp sự cần thiết phải phối hợp đồng bộ và khẩn trương. Mối lo ngại lớn nhất ở đây là sự can thiệp chính trị vào thị trường tại các nước mới nổi đang là nguồn gốc của sự bất ổn lớn đối với nhà đầu tư tại các nước giàu, chủ nghĩa bảo hộ và phá giá đồng tiền đang bộc lộ rủi ro, khi các nền kinh tế mới nổi và nhiều nước trên thế giới tiếp tục duy trì đồng bản tệ thấp so với USD nhằm hỗ trợ xuất khẩu.
Về biện pháp hỗ trợ kinh tế, các bộ trưởng tài chính cho rằng, cần tiếp tục nới lỏng tài khóa và tiền tệ thậm chí khi thâm hụt ngân sách tiếp tục tăng, đồng thời bắt đầu xem xét chiến lược rút lui nhằm đảm bảo tăng trưởng bền vững, mặc dù việc rút bỏ các biện pháp kích thích tài khóa có thể kìm hàm tăng trưởng kinh tế và là vấn đề nan giải do nợ quốc gia tiếp tục tăng cao. Theo tính toán của IMF, nợ tại các nước G20 sẽ tăng từ 80% so GDP trong thời kỳ trước khủng hoảng lên 118% GDP vào năm 2014, gây thất vọng cho các nhà đầu tư và công ty xếp hạng tín dụng. Trong đó, Nhật Bản có mức nợ cao nhất trong số các nước công nghiệp và gần bằng hai lần qui mô nền kinh tế, trái phiếu Aaa của Mỹ sẽ chịu áp lực nếu không có thêm các biện pháp hô trợ để giảm thâm hụt, trái phiếu chính phủ Anh mất tính hấp dẫn do nợ công tăng cao và nguy cơ phá giá đồng bảng. Các bộ trưởng tài chính cho rằng, các nước G7 nên điều chỉnh kế hoạch củng cố ngân sách, nếu chậm trễ trong việc này sẽ gây ra sự nghi ngờ của thị trường về cam kết của G7 về củng cố khung chính sách trung hạn, hệ quả là lãi suất sẽ tăng, gây khó khăn cho việc điều hành CSTT và tạo ra những bất ổn mới.
Các nhà kinh tế đã khuyến nghị là trong tình hình hiện nay, các nhà đầu tư và quản lý tiền tệ muốn tăng trưởng thì nên mua tài sản tại châu Á và các nước đang phát triển do triển vọng tiêu dùng khả quan, thặng dư thương mại tăng vững, mức độ rủi ro và nợ quốc gia thấp. Tuy nhiên, hạn chế của những nền kinh tế này là thanh khoản còn thấp và thị trường tài chính chưa phát triển, nên các nhà đầu tư không thể bỏ qua các nước G7.
Ts. Hoàng Thế Thoả
SBV
