Kêu gọi đầu tư vào chính những “nút thắt”

“Sự hợp tác của các nhà đầu tư sẽ góp phần mang lại động lực mới cho sự phát triển nhanh và mạnh của vùng ĐBSCL”, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phát biểu như vậy khi khai mạc Hội nghị Đầu tư và Phát triển vùng ĐBSCL tổ chức hồi đầu tuần này tại Cần Thơ. Đó cũng có thể xem là kỳ vọng về kết quả của hội nghị này.

Những nút thắt cổ chai

“Hội nghị này sẽ là dịp để các nhà đầu tư và đại diện chính quyền các địa phương trao đổi những thông tin mới nhất về cơ chế chính sách, những vấn đề khó khăn vướng mắc trong đầu tư, kinh doanh cần được tháo gỡ để các tỉnh có sự liên kết tốt hơn, phát triển mang tính chất liên vùng”, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định.

Đó cũng là một trong những nét mới tại hội nghị mời gọi đầu tư vào vùng ĐBSCL lần này. Không như nhiều cuộc hội nghị trước đây mà các chủ tọa, diễn giả... cứ phát biểu lặp đi lặp lại những lợi thế, tiềm năng..., lần này, ban tổ chức muốn tạo cho đại biểu một cái nhìn khách quan hơn về ĐBSCL, không che giấu những khó khăn mà khơi gợi sự trao đổi thẳng thắn để vượt qua những khó khăn đó.

Ông Võ Hồng Phúc, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, thừa nhận hai nút thắt cổ chai lớn nhất của vùng ĐBSCL chính là cơ sở hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực.

Đó là nguyên nhân chính khiến hiện nay, dù vùng ĐBSCL đóng góp khoảng 18% GDP của cả nước, 50% sản lượng lúa, 70% sản lượng trái cây, 52% sản lượng thủy sản, 90% sản lượng gạo xuất khẩu và chiếm gần 60% kim ngạch xuất khẩu thủy sản cả nước, nhưng thu hút vốn FDI (vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài) rất thấp, chỉ có gần 450 dự án còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký trên 7,7 tỉ đô la Mỹ.

Theo ông Phúc, dù những chiếc cầu vượt sông Mêkông như cầu Mỹ Thuận, cầu Cần Thơ đã hoàn thành và phát huy hiệu quả, “nhưng cơ sở hạ tầng vẫn là điểm yếu!”, ông nhìn nhận.

Như hai chiếc cầu lớn nói trên, để phát huy hết tác dụng thì vẫn cần hoàn chỉnh thêm việc kết nối các tuyến giao thông liên tỉnh, liên huyện, thậm chí liên khu vực để nối với các nước trong khu vực... bằng đường bộ. Tiếp đó, phải phát huy tiềm năng những cảng lớn trong vùng...

Nhiều dự án giao thông lớn như tuyến trục dọc là đường bộ cao tốc TPHCM-Cần Thơ, nâng cấp quốc lộ 1A, tuyến N1... rồi tuyến trục ngang như quốc lộ 30, 53, 54, 57... đang sắp hoàn thành. Nhưng những dự án quan trọng khác như cầu Vàm Cống, cầu Cao Lãnh... phải chờ 1-2 năm nữa mới khởi công. Phải sau năm 2015, tuyến đường Hồ Chí Minh nối dài đến Đất Mũi mới có thể hoàn thành và khi đó, mới hy vọng khởi công nhiều dự án mang tầm cỡ quốc gia như tuyến đường sắt TPHCM - Cần Thơ. Có thể nói, phải hơn 10 năm nữa, vùng đất này mới có được hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông vận tải đồng bộ, liên hoàn và tương đối hoàn chỉnh.

Cái nút thắt cổ chai thứ hai chính là nguồn nhân lực. Với dân số khoảng 18 triệu người, chiếm trên 20% dân số Việt Nam, nếu lạc quan thì có thể xem đây là lợi thế thu hút đầu tư của ĐBSCL vì có nguồn nhân lực trẻ và dồi dào.

Nhưng theo ông Phúc, cần nhìn nhận đúng thực tế và ông chỉ đưa ra một dẫn chứng cụ thể: “Ở đồng bằng sông Hồng cứ bình quân 100 em tốt nghiệp phổ thông thì có 30 em vào đại học. Còn ở ĐBSCL, chỉ có 14 em vào tiếp đại học, tương đương khu vực... Tây Bắc”.

Và ông kết luận: “Tỷ lệ lao động qua đào tạo và vào đại học ở vùng này thấp nhất cả nước”. Hiện tại, ĐBSCL có đến 85,67% lao động chưa qua đào tạo. Còn trong số đã đào tạo, chỉ có 0,65% có chứng chỉ, 1% có bằng nghề và 2,57% có bằng cao đẳng, đại học và sau đại học

Cơ hội ngay từ những điểm yếu

Ông Phúc, sau khi đưa ra hai điểm yếu của ĐBSCL, đã nói thêm: “Ngay tại Hội nghị giữa kỳ các nhà tài trợ tổ chức ở Rạch Giá (Kiên Giang) hồi tháng 6 vừa rồi, các nhà tài trợ... cũng nhất trí với hai điểm yếu trên. Và chính họ đã đưa ra nhiều cam kết, kiến nghị để phát triển hạ tầng, hỗ trợ giáo dục”.

Ngay sau phần phát biểu của ông Phúc, bà Victoria Kwakwa, Giám đốc Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam, đã khẳng định: “Chúng tôi sẽ giúp thu hút nhiều nguồn lực để phát triển vùng ĐBSCL. Bức tranh phát triển của vùng này đã rõ nét. Và hy vọng, đầu tư của chúng tôi sẽ là chất xúc tác để tạo môi trường thu hút đầu tư tốt hơn, giúp ĐBSCL bước sang giai đoạn phát triển mới”.

Như lĩnh vực giao thông, theo ông Ngô Thịnh Đức, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải, Chính phủ đang huy động tối đa mọi nguồn lực, kể cả cho các nhà đầu tư nước ngoài vào xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông tại ĐBSCL. Đồng thời, cho áp dụng hình thức Nhà nước đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông, sau đó cho các đơn vị, cá nhân thuê khai thác để có vốn bảo trì hoặc đầu tư vào những công trình khác, giảm bớt sức ép vốn ngân sách... Còn về giáo dục, hiện ĐBSCL cũng đang có nhiều trường đại học tư nhân và đang hoạt động khá hiệu quả với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương.

Tại hội nghị, nhiều dự án trong lĩnh vực giao thông, giáo dục cũng được đưa ra mời gọi, như dự án đầu tư cầu Đại Ngãi (Trà Vinh), đường nối quốc lộ 91-Nam sông Hậu (Cần Thơ), sân bay An Giang (An Giang), trường Dạy nghề phục vụ Khu công nghiệp (Kiên Giang), trường Cao đẳng cộng đồng Cà Mau... Những thứ mà người dân vùng ĐBSCL còn thiếu, còn khao khát đôi khi lại là tiêu chí để đảm bảo hiệu quả cho đồng vốn của chính nhà đầu tư.

Cần kế hoạch chiến lược của “chủ nhà”

Phó chủ tịch Phòng Thương mại công nghiệp châu Âu, ông Ashok Sud, khuyến cáo để đón làn sóng đầu tư mới, các tỉnh, thành nên có một kế hoạch cụ thể về xu hướng tăng trưởng kinh tế và xác định rõ các ngành công nghiệp muốn thu hút cho sự phát triển bền vũng. “Nói cách khác, các tỉnh, thành nên giới thiệu một kế hoạch chiến lược nêu bật được lợi thế cạnh tranh”. Cũng theo ông, nên chú trọng ba yếu tố là chính sách ưu đãi, khả năng cung cấp nhân lực và “tốc độ nguồn vốn”, tức thủ tục hành chính. Lợi thế có, nhưng khai thác được hay không còn trông chờ vào chính phía “chủ nhà”.

Bà Victoria Kwakwa cũng nhận định, dù quy ra tỷ lệ vốn FDI trên đầu người ở ĐBSCL chỉ đạt khoảng 400 đô la Mỹ/người, thấp hơn nhiều so mức bình quân cả nước, nhưng nên thúc đẩy đầu tư có hiệu quả, có trọng điểm. Theo bà, cạnh tranh thu hút đầu tư, nhưng phải theo hướng tích cực để tạo môi trường đầu tư tốt. Cần xác định rõ thế mạnh từng địa phương, tránh đầu tư trùng lắp là bài học chính vùng ĐBSCL phải trả giá trong thời gian qua khi “rước” nhiều dự án có dấu hiệu chiếm đất, “trùm mền” và làm khổ người dân.

Chỉ có điều, những gì mà bà Victoria Kwakwa cùng ông Ashok Sud khuyến cáo, nhiều địa phương vẫn chưa làm được, khiến không ít người vẫn lo lắng, rằng mời khách đến nhà, nhưng đã chuẩn bị gì cho họ? Hay chỉ để đón khách, nghe hứa hẹn, cam kết rồi họ lại ra đi?

Doanh nghiệp cần được hỗ trợ

Ông Hank Tomlinson, Chủ tịch Công ty TNHH Chevron (Mỹ) tại Việt Nam, chia sẻ: “Trước khi muốn đầu tư vào một nước nào, điều quan trọng đầu tiên cần phải xác định là mình làm việc với ai. Tiếp theo cần phải biết đối tác của mình là ai, và phải có tầm nhìn xa, có mối quan tâm với chính quyền địa phương”.

Cùng quan điểm với ông Hank Tomlinson, ông Nguyễn Thiện Bảo, Tổng giám đốc Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam, đưa ra những kinh nghiệm của mình: “Để thực hiện đầu tư một dự án thành công, vai trò của chính quyền địa phương luôn luôn rất quan trọng. Các nhà đầu tư luôn đặt niềm tin lớn vào chính quyền địa phương, bởi vì nơi đây ngay từ buổi ban đầu sẽ giúp chúng ta giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong quá trình xúc tiến đầu tư”.

Do vậy, ông Huỳnh Ngọc Quý, Phó tổng giám đốc Công ty liên doanh khu du lịch Laveranda (Phú Quốc, Kiên Giang), kiến nghị: “Song song với tiến độ xây dựng hạ tầng cơ sở đang đẩy mạnh, Nhà nước phải tạo chuyển biến về thủ tục hành chánh nhằm giúp đỡ các nhà đầu tư sớm hoàn thành dự án, rút ngắn được thời gian, bảo đảm tiến độ đầu tư đồng thời hỗ trợ nhà đầu tư khi gặp khó khăn. Nhà nước cũng nên có chương trình và chính sách đào tạo nguồn nhân lực để phục vụ cho phát triển”.

Đức Khánh

Hồ Hùng

TBKTSG