Làn sóng doanh nghiệp Mỹ dịch chuyển vốn từ Trung Quốc sang Đông Nam Á
Gần một nửa doanh nghiệp Mỹ đã chuyển hướng kế hoạch đầu tư từ Trung Quốc sang các khu vực khác trong năm qua - đạt mức cao nhất từ trước đến nay, theo thông báo của Phòng Thương mại Mỹ tại Thượng Hải (AmCham Shanghai) trong ngày 10/09.
Cuộc khảo sát thành viên của phòng thương mại được thực hiện ngay sau khi căng thẳng thương mại Mỹ-Trung leo thang và việc tạm hoãn một số thuế quan từ giữa tháng 5. Tháng trước, hai nước đã đồng ý kéo dài thời gian đình chiến thương mại thêm 90 ngày, đến giữa tháng 11.
"Đối với một doanh nghiệp, 90 ngày là quá ngắn", Eric Zheng, Chủ tịch AmCham Thượng Hải, nói với phóng viên, nhấn mạnh rằng việc lập kế hoạch chuỗi cung ứng cần thời gian dài hơn nhiều. "Ít nhất chúng tôi không phải đối mặt với mức thuế cao hơn [hiện tại], nhưng vấn đề không biến mất, nó vẫn ở đó", ông Zheng bổ sung.
Khảo sát mới nhất được thực hiện từ ngày 19/05 đến 20/06 cho thấy 47% công ty Mỹ đã quyết định không đầu tư vào Trung Quốc như kế hoạch ban đầu, mà chủ yếu chuyển tiền sang các nước Đông Nam Á. Đây là tỷ lệ cao nhất trong 7 năm qua, kể từ khi bắt đầu theo dõi xu hướng này vào năm 2017.
Tiểu lục địa Ấn Độ, bao gồm cả Bangladesh, đứng thứ hai trong danh sách điểm đến được chọn cho đầu tư chuyển hướng, trong khi Mỹ và Mexico cùng chia sẻ vị trí thứ ba.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tích cực khuyến khích các doanh nghiệp đưa hoạt động sản xuất trở lại Mỹ, thậm chí chỉ trích kế hoạch mở rộng sản xuất của Apple tại Ấn Độ. Một số công ty, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao, đã có những thông báo đáng chú ý về việc đầu tư vào Mỹ.
Các thành viên của AmCham Thượng Hải bao gồm những tên tuổi lớn như Apple, Ford, Honeywell, Meta và Tesla. Jeffrey Lehman, Chủ tịch nhóm doanh nghiệp, chỉ ra rằng các thành viên không chỉ bị ảnh hưởng bởi thuế quan của Mỹ đối với Trung Quốc, mà còn bởi các biện pháp trả đũa của Bắc Kinh, vì nguyên liệu sản xuất thường được nhập từ Mỹ.
Theo Viện Kinh tế Quốc tế Peterson có trụ sở tại Mỹ, thuế quan của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc hiện đứng ở mức gần 58%, trong khi mức thuế của Trung Quốc khoảng 33%. Mức thuế có thể thay đổi tùy theo sản phẩm.
Gần hai phần ba (65%) số người được hỏi cho biết mức thuế hiện tại đang gây tổn hại đáng kể cho họ, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất, ông Zheng chia sẻ trên chương trình "The China Connection" của CNBC trong ngày 10/09.
Cạnh tranh nội địa ở Trung Quốc cũng đang gia tăng, trong khi niềm tin về triển vọng kinh doanh địa phương trong 5 năm tới đạt mức thấp kỷ lục năm thứ 4 liên tiếp, theo nghiên cứu của AmCham Thượng Hải.
Chỉ có 28% số người được hỏi cho biết biên lợi nhuận hoạt động của họ tại Trung Quốc năm 2024 cao hơn so với kinh doanh toàn cầu, trong khi 33% thừa nhận hiệu suất tại Trung Quốc thực sự tệ hơn.
Các công ty Mỹ cũng đánh giá đối thủ Trung Quốc tiên tiến hơn trong 6 trên 8 khía cạnh, đặc biệt về tốc độ tiếp cận thị trường và áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Khoảng 41% số người được hỏi cho biết các công ty Trung Quốc tiên tiến hơn trong việc áp dụng AI, với tỷ lệ này tăng lên 62% trong ngành bán lẻ và tiêu dùng.
"Chúng tôi xem AI là một lĩnh vực mà chúng tôi có thể cạnh tranh tại Trung Quốc, nhưng chúng tôi cần tìm ra cách thức phù hợp", ông Zheng nhận định. "Một mặt, chúng tôi phải tuân thủ quy định vì có những quy tắc kiểm soát xuất khẩu mà các công ty Mỹ bắt buộc phải tuân theo. Đồng thời, chúng tôi cần tiếp tục tìm kiếm cơ hội tiềm năng ở quốc gia này, bao gồm hợp tác với các đối tác Trung Quốc".
Các thành viên AmCham Thượng Hải chỉ nhìn nhận mình dẫn đầu đối thủ Trung Quốc ở hai khía cạnh: Chất lượng sản phẩm và các chỉ số phát triển.
Cải thiện môi trường kinh doanh
Trong khi căng thẳng thương mại và lo ngại về sự chậm lại của nền kinh tế Trung Quốc ảnh hưởng đến triển vọng ngắn hạn, những người tham gia khảo sát ghi nhận sự cải thiện đáng kể trong môi trường pháp lý địa phương.
Gần một nửa (48%) cho biết môi trường pháp lý đối với ngành của họ có tính minh bạch, tăng mạnh từ mức chỉ 35% trong năm 2024. Tỷ lệ doanh nghiệp cho rằng thiếu minh bạch đang cản trở hoạt động giảm 12 điểm phần trăm xuống còn 16%.
Tỷ lệ người được hỏi đánh giá các công ty nước ngoài và địa phương được đối xử bình đẳng đã tăng 5 điểm phần trăm, lên 37%.
Trong những năm gần đây, Bắc Kinh đã đẩy mạnh nỗ lực thu hút và giữ chân đầu tư nước ngoài, với việc tích cực tương tác hơn và các thông báo chính sách thân thiện. Đầu năm nay, Trung Quốc đã công bố một "kế hoạch hành động" bao gồm các biện pháp tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào công nghệ sinh học, đồng thời làm rõ các tiêu chuẩn cho mua sắm công.
Tuy nhiên, cuộc khảo sát của AmCham Thượng Hải cũng cho thấy 14% số người được hỏi nhận định môi trường dành cho doanh nghiệp nước ngoài tại Trung Quốc đang xấu đi, với ngành công nghệ gặp nhiều thách thức nhất - 31% người tham gia khảo sát trong lĩnh vực này báo cáo tình trạng khó khăn.
Vũ Hạo (Theo CNBC)
