Lộ diện những "điểm mù" của PVcomBank
Kể từ khi được thành lập sau khi hợp nhất giữa Tổng Công ty CP Tài chính Dầu khí Việt Nam (PVF) và Ngân hàng TMCP Phương Tây - Westernbank (WEB) cuối năm 2013, tình hình hoạt động của PVcomBank vẫn còn khá nhiều ẩn số khi thông tin được công bố qua các năm đều "quên" phần thuyết minh BCTC. Tuy nhiên, theo BCTC kiểm toán năm 2015 của Tập đoàn Dầu khí VN (PVN) mới công bố, "nội tình" của PVcomBank đã dần hé lộ.
Đầu tháng 9/2013, PVF và Westernbank đã tổ chức đại hội hợp nhất để hình thành nên Ngân hàng MTCP Đại chúng Việt Nam - PVcomBank. Tình hình hoạt động của PVcomBank những năm sau khi sáp nhập được Ngân hàng này công bố định kỳ, tuy nhiên những thông tin về cơ cấu tài sản, việc xử lý các khoản nợ xấu, trích lập dự phòng vẫn còn là ẩn số.
Theo BCTC kiểm toán năm 2015 của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) – cổ đông lớn nhất đang sở hữu 468 triệu cp, tương đương 52% vốn của PVcomBank, những thông tin chi tiết về tình hình xử lý các khoản nợ xấu trước đây, những thông tin về đề án tái cấu trúc của NHNN dành cho PVcomBank dần lộ diện.
Hàng ngàn tỷ đồng lẽ ra phải chuyển thành nợ xấu
Theo phần thuyết minh BCTC phản ánh các khoản phải thu về cho vay của PVcomBank cho các tổ chức, cá nhân trong nước vay, các thông tin về các khoản vay đối với SBIC, Vinashin, Vinalines hay nhóm khách hàng cũ của Westernbank trên BCTC của PVcomBank đã được trình bày.
Theo đó, một số khoản cho vay Tổng công ty Công nghiệp Tàu thuỷ (SBIC) (trước đây là Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam – Vinashin), Tổng Công ty Hàng Hải Việt Nam (Vinalines) và các thành viên đã được xem xét khoanh nợ, cơ cấu nợ và phân loại nợ theo đề án tái cơ cấu. Theo đó, PVcomBank giữ nguyên trạng thái nợ hiện tại đối với SBIC từ năm 2009 và một số công ty thuộc SBIC là hơn 807 tỷ đồng (lãi dự thu là hơn 92 tỷ đồng), cho một số công ty thuộc Vinalines là hơn 491 tỷ đồng (lãi dự thu gần 22.5 tỷ đồng).
Một số khoản cho vay đối với nhóm khách hàng Vinashin, Vinalines, nhóm khách hàng liên quan đến cổ đông cũ của Westernbank và nhóm khách hàng khác trước đây chưa được xác định kỳ hạn trả nợ hợp lý như tại thời điểm 30/9/2015 với dư nợ lần lượt là 2,180 tỷ đồng và 6,560 tỷ đồng tại thời điểm 31/12/2015. Theo đề án tái cấu trúc, sẽ giữ nguyên nhóm nợ đã phân loại tại ngày 30/09/2015, đồng thời một số khoản vay cho khách hàng vay trong lĩnh vực BĐS và vận tải biển với dư nợ lần lượt 2,857 tỷ và 4,323.5 tỷ đồng được giữ nguyên phân loại tại thời điểm 31/12/2013.
Kiểm toán viên Deloitte cho biết, mặc dù một số khoản nợ của các khách hàng nêu trên cần được chuyển sang nhóm nợ có rủi ro cao hơn theo các quy định hiện tại về phân loại nợ, PVcomBank đã không thực hiện phân loại lại nhóm nợ, không trích lập dự phòng bổ sung và không thoái số lãi dự thu tương ứng.
Ngoài ra, số dư cho vay một TCTD gần 765 tỷ đồng đã đến hạn thanh toán từ 08/08/2012 và đã được gia hạn đến 30/05/2015 nhưng đến 31/12/2015 vẫn chưa thu được gốc và lãi của khoản vay này.
Theo thông tin trong BCTC này, PVcomBank hiện vẫ đang áp chung các chính sách kế toán riêng theo Đề án tái cấu trúc Ngân hàng giai đoạn 2016 – 2020. Một số điểm đáng chú ý như giữ nguyên nhóm nợ đối với khoản nợ của Vinashin, Vinalines, nhóm khách hàng liên quan đến cổ đông cũ của Westernbank; xử lý các khoản đầu tư kế thừa từ Westernbank theo lộ trình 10 năm (2015 – 2024); sử dụng các quỹ từ lợi nhuận sau thuế để xử lý tổn thất tài chính trước khi hợp nhất; bán nguyên trạng một số khoản nợ cho VAMC, không thực hiện trích lập dự phòng bổ sung đồng thời thoái lãi dự thu trong 10 năm theo khả năng tài chính của PVcomBank…
Ngoài ra, thời gian trích lập dự phòng đối với trái phiếu đặc biệt do VAMC phát hành đối với PVcomBank được thực hiện trong 10 năm dựa vào khả năng tài chính của Ngân hàng này.
Được biết, do PVcomBank không công bố thuyết minh BCTC năm 2015 nên không có con số chính xác về tỷ lệ và con số tuyệt đối của nợ xấu. Tuy nhiên, theo số liệu được công bố tại ĐHĐCĐ thường niên năm 2016 vừa qua, với tỷ lệ nợ xấu được công bố tại Đại hội là 1.9% và số dư nợ cho vay tổ chức kinh tế và cá nhân hơn 40,000 tỷ đồng, ước tính con số nợ xấu của PVcomBank chỉ ở ngưỡng hơn 760 tỷ đồng. Trong khi số nợ vay không thực hiện chuyển nhóm nợ lên tới vài ngàn tỷ đồng.
PVN có thể giảm lãi 500 tỷ đồng liên quan đến PVcomBank nếu trích lập đủ dự phòng
Trong cơ sở của ý kiến kiểm toán ngoại trừ, kiểm toán viên của Deloitte cho biết, tại ngày 31/12/2015, PVcomBank có khoản lãi phải thu quá hạn hơn 301.6 tỷ đồng liên quan đến nghĩa vụ trả nợ của một nhóm khách hàng (đây là phần lãi phải thu còn lại sau khi nhóm khách hàng đã thực hiện hoàn trả dư nợ gốc và lãi theo phương pháp xử lý được thống nhất giữa 2 bên). Theo kiểm toán viên, nếu khoản lãi phải thu này được hạch toán theo đúng quy định thì lợi nhuận trước thuế hợp nhất của PVN cho năm tài chính 2015 sẽ bị giảm với số tiền là 301.6 tỷ đồng.
Trong năm 2015 PVcomBank đã ghi nhận một khoản thu nhập từ thanh lý góp vốn đầu tư dài hạn gần 130 tỷ đồng khi thực hiện uỷ thác một số chứng khoán niêm yết trong khoản mục đầu tư dài hạn cho một công ty khác và đánh giá lại giá trị của các chứng khoán này theo giá trị thị trường tại ngày uỷ thác. Tuy nhiên, việc hạch toán thu nhập như trên là chưa thoả mãn các điều kiện ghi nhận doanh thu theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam số 14 – Doanh thu và thu nhập khác do PVcomBank chưa hoàn thành việc chuyển quyền sở hữu đối với các chứng khoán này sang cho đối tác. Kiểm toán viên cho biết, nếu PVcomBank hạch toán giao dịch này theo đúng quy định thì lợi nhuận trước thuế hợp nhất của PVN cho năm 2015 sẽ bị giảm với số tiền gần 130 tỷ đồng.
Ngoài ra còn một số ý kiến khác của kiểm toán viên liên quan đến việc trích lập dự phòng đối với khoản đầu tư vào trái phiếu kinh doanh, dự phòng rủi ro bổ sung… của PVcomBank. Theo đó, nếu trích lập đủ lợi nhuận của PVN sẽ giảm gần 136 tỷ đồng.
Như vậy, liên quan đến PVcomBank, nếu trích lập đủ theo ý kiến của kiểm toán viên, lợi nhuận trước thuế hợp nhất của PVN sẽ giảm tương ứng hơn 500 tỷ đồng. Được biết, hiện PVN đang sở hữu 52% vốn của PVcomBank./.
