Ngân hàng cho vay mua cổ phiếu
Khi thị trường bất động sản “đóng băng”, khi lợi nhuận thu được từ lãi suất tiết kiệm thấp hơn hoặc bằng chỉ số lạm phát..., có nghĩa người gửi tiền vào ngân hàng chỉ nhận lãi suất gần như bằng zero, thì mua và đầu tư cổ phần, cổ phiếu là một hướng đầu tư được chú ý...
Khi thị trường bất động sản “đóng băng”, khi lợi nhuận thu được từ lãi suất tiết kiệm thấp hơn hoặc bằng chỉ số lạm phát..., có nghĩa người gửi tiền vào ngân hàng chỉ nhận lãi suất gần như bằng zero, thì mua và đầu tư cổ phần, cổ phiếu là một hướng đầu tư được chú ý.
Theo thống kê chưa đầy đủ năm 2004 doanh số cho vay mua/đầu tư cổ phiếu của các ngân hàng thương mại ở Hà Nội là 4,1 tỷ đồng, buớc sang năm 2005 doanh số cho vay đã tăng lên 32,2 tỷ đồng.
Từ năm 2005 đến nay, nhu cầu vay vốn để mua/đầu tư cổ phiếu khá lớn, nhất là cổ phiếu của các ngân hàng thương mại cổ phần và cổ phiếu của các doanh nghiệp chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán.
Để đáp ứng nhu cầu đó của người dân, một số ngân hàng thương mại ở Hà Nội đã triển khai các nghiệp vụ kinh doanh liên quan đến chứng khoán như cho vay cầm cố cổ phiếu niêm yết, cổ phiếu giao dịch qua Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, cổ phiếu chưa niêm yết do công ty chứng khoán quản lý danh mục cổ đông.
Tuy nhiên, các ngân hàng bước đầu mới chỉ tập trung vào cho vay mua/đầu tư các cổ phiếu niêm yết.
Cho vay cầm cố cổ phiếu niêm yết thường có mức cho vay thấp (từ vài chục triệu đến vài trăm triệu đồng), cách thức cho vay giống như cho vay cầm cố giấy tờ có giá. Cổ phiếu cho vay là cổ phiếu của các công ty niêm yết có độ thanh khoản cao. Gần đây hoạt động trên thị trường chứng khoán rất sôi động, giao dịch thị trường nhiều phiên lên tới 60 tỷ đồng nên nhu cầu vay để mua/đầu tư cổ phiếu rất lớn.
Cổ phiếu chưa niêm yết được giao dịch trên thị trường tự do (OTC) cũng đã bắt đầu được chú ý, nhất là khi giá cổ phiếu của các ngân hàng thương mại cổ phần tăng mạnh như thời gian qua. Gần đây Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á Châu (ACB) đã thông báo công khai dịch vụ “Cho vay cầm cố cổ phiếu chưa niêm yết” và nhiều ngân hàng khác cũng đang gấp rút chuẩn bị chính thức đưa ra sản phẩm này.
Nhu cầu vay để mua/đầu tư cổ phiếu của khách hàng hiện có xu hướng tăng khá nhanh. Các ngân hàng cũng nhận ra đây là một thị trường tiềm năng, nhưng họ cũng nhận thức được những rủi ro khi cho vay. Vì vậy, nhìn chung quy định cho vay mua/đầu tư cổ phiếu khá chặt chẽ.
Ví dụ, Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam quy định chỉ cho vay cầm cố đối với cổ phiếu chưa niêm yết có thị giá trên 1,6 lần mệnh giá, công ty phát hành cổ phiếu phải có tỷ lệ thu nhập ròng/vốn tự có (ROE) trong 2 năm gần nhất phải lớn hơn 20%, mức cho vay bằng 40% thị giá...
ACB cho vay cầm cố cổ phiếu chưa niêm yết với điều kiện phải là cổ phiếu nằm trong danh sách do ACB đưa ra và cập nhật thông tin (danh sách này chỉ có giá trị trong tuần). Đây thường là loại cổ phiếu đang được các nhà đầu tư săn lùng và có tính thanh khoản cao.
Theo Thời báo Ngân hàng ngày 11/3/2006 thì cổ phiếu hiện nay ACB nhận cầm cố là của 7 ngân hàng thương mại cổ phần (Sacombank, EAB, Techcombank, Eximbank, Việt Á, Phương Nam và VPB) và của các công ty như: Dược Hậu Giang, Vinacafe, Dược 3-2, Bảo Minh, Domesco Đồng Tháp.
Các ngân hàng thường quyết định cho vay mua/đầu tư cổ phiếu trên cơ sở có bảo đảm bằng tài sản cầm cố, thế chấp của khách hàng. ACB - Chi nhánh Hà Nội cho biết: “Việc cho vay mua cổ phiếu được thẩm định như đối với các khoản vay thông thường, tài sản đảm bảo là bất động sản, nguồn trả nợ từ nguồn thu nhập khác của khách hàng (không tính thu nhập từ đầu tư cổ phiếu). Vì vậy từ khi cho vay mua cổ phiếu đến nay, sản phẩm cho vay này chưa phát sinh rủi ro”.
Tuy nhiên, một số ngân hàng cho vay có bảo đảm bằng cầm cố cổ phiếu của khách hàng (nghiệp vụ REPO). Nghiệp vụ này khá mạo hiểm nếu ngân hàng không cập nhật, phân tích, đánh giá đúng biến động của thị trường.
Cho đến nay việc cho vay mua/ đầu tư cổ phiểu của các ngân hàng thương mại vẫn thuận lợi, an toàn. Khách vay thường trả đúng hạn do mục đích quay vòng cao. Điều này có thể thấy qua số liệu trên địa bàn Hà Nội. Doanh số cho vay mua/ đầu tư cổ phiếu năm 2005 của các ngân hàng thương mại ở Hà Nội là 32,2 tỷ đồng nhưng dư nợ đến cuối năm chỉ còn 8,3 tỷ và không có nợ quá hạn. Tuy nhiên, đây chỉ là kết quả xuất phát từ một năm thị trường chứng khoán Việt
TBKTVN
