Ngân hàng trải thảm đỏ gọi vốn FDI

Ngân hàng trải thảm đỏ gọi vốn FDI

Nếu như trước đây ngân hàng được coi là lĩnh vực nhạy cảm trong việc gọi vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thì nay các nhà quản lý muốn chủ động mở rộng cửa, mời đối tác quốc tế mua cổ phần với điều kiện hấp dẫn hơn, tỷ lệ cao hơn, thậm chí có thể tới 49%...

Nếu như trước đây ngân hàng được coi là lĩnh vực nhạy cảm trong việc gọi vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thì nay các nhà quản lý muốn chủ động mở rộng cửa, mời đối tác quốc tế mua cổ phần với điều kiện hấp dẫn hơn, tỷ lệ cao hơn, thậm chí có thể tới 49%.

 

Việc gọi vốn từ cổ đông nước ngoài được thực hiện thí điểm từ 1993, ở 2 ngân hàng cổ phần là VPBank và Á Châu (ACB). Sau 6 năm, Phương Nam và Sài Gòn Thương Tín (Sacombank) cũng bắt đầu bán cổ phần cho đối tác nước ngoài. Theo đánh giá của Ngân hàng Nhà nước (SBV), sau thời gian thí điểm, các ngân hàng cổ phần (đặc biệt là ACB và Sacombank) đã có sự tăng trưởng nhanh về quy mô hoạt động, vốn điều lệ, kinh nghiệm quản trị, điều hành và áp dụng công nghệ hiện đại cũng như phát triển dịch vụ mới... Thế nhưng hơn một thập kỷ đã trôi qua, đến nay vẫn chưa có quy định cụ thể cho việc góp vốn của các cổ đông nước ngoài trong các ngân hàng cổ phần. Mỗi khi cho phép ngân hàng thương mại cổ phần gọi vốn từ cổ đông nước ngoài, SBV lại phải trình xin ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng trên cơ sở có đối tác nước ngoài cụ thể.

 

Ngày 18/4 vừa qua, SBV đã trình Chính phủ ý tưởng xây dựng quy chế riêng hướng dẫn việc nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần của tổ chức tín dụng cổ phần Việt Nam, đồng thời kiến nghị giao cho Thống đốc SBV quyền xem xét, quyết định lựa chọn nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần theo đề nghị của tổ chức tín dụng cổ phần; thẩm định thủ tục, hồ sơ và ra quyết định chấp thuận phù hợp với luật pháp hiện hành.

 

"Vấn đề không phải là SBV muốn được tự chủ hơn trong việc cấp phép đầu tư nước ngoài, mà từ trước tới nay, chưa có quy định cụ thể và rõ ràng về lĩnh vực này. Thậm chí còn có quan niệm bán cổ phần ngân hàng cho cổ đông nước ngoài là một vấn đề tế nhị. Việc ban hành quy chế sẽ giúp các đối tác nước ngoài biết mình được đầu tư bao nhiêu và vào đâu", Vụ trưởng Các ngân hàng (SBV) Kiều Hữu Dũng trao đổi với VnExpress.

 

Việt Nam không thể tách rời khỏi nền kinh tế thế giới và ngành ngân hàng cũng là một bộ phận của thị trường vốn quốc tế. "Nếu cách nhìn đó được chấp nhận thì nên nâng tỷ lệ tham gia của các đối tác nước ngoài trong ngân hàng cổ phần lên mức chung mà Chính phủ quyết định. Thậm chí ngành sẵn sàng cân nhắc tỷ lệ tham gia của cổ đông nước ngoài trong công ty cổ phần là 49%", ông Dũng nói. Theo ông, khi có khung pháp lý rõ ràng thì mức đầu tư như vậy vẫn tạo quyền tự chủ cho phía đối tác Việt Nam, còn các đối tác nước ngoài sẽ tích cực hơn khi mua, bởi họ có tiếng nói lớn hơn.

 

Sự canh tân trong quan niệm quản trị và kinh doanh ngân hàng thể hiện rõ khi nhiều người cho rằng thay vì yêu cầu chỉ bán cổ phần ở những ngân hàng thực sự mạnh và làm ăn hiệu quả như trước đây, thì nay nên để nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào các đơn vị yếu kém để tạo điều kiện cho họ được cọ xát kinh nghiệm quốc tế và tăng cường năng lực cạnh tranh. "Hiện quy ý tưởng quy chế chế bán cổ phần ngân hàng cho đối tác nước ngoài chưa được duyệt, song xu hướng chung sẽ áp dụng cởi mở hơn, và khuyến khích việc mua phải gắn với hoạt động chuyển giao công nghệ cũng như kinh nghiệm quản trị", ông Dũng cho biết.

 

Tỷ lệ tham gia của các cổ đông nước ngoài trong Ngân hàng thương mại cổ phần Các doanh nghiệp ngoài quốc doanh (VPBank) mới đạt khoảng 10%. Tổng giám đốc Lê Đắc Sơn cho biết trong lần huy động sắp tới, VPBank sẽ lựa chọn đối tác có chuyên môn và kinh nghiệm trong lĩnh vực ngân hàng. "Nhất thiết phải là một ngân hàng hoặc tổ chức tài chính quốc tế lớn. Nếu chỉ cần vốn, VPBank hoàn toàn có thể huy động từ trong nước". Về hạn mức đầu tư của các cổ đông nước ngoài, ông Sơn cho rằng trước mắt nên giữ ở mức 30% và cho phép một đối tác được mua hết tỷ lệ này.

 

Cho phép các tổ chức tài chính quốc tế tham gia nhiều hơn cũng có nghĩa sẽ phải đối mặt với thách thức lớn hơn. Tuy nhiên, các ngân hàng cổ phần trong nước đều coi đây là xu thế tất yếu. "Việc gọi vốn từ các cổ đông nước ngoài là tốt khi tỷ lệ tham gia của họ được giới hạn ở mức 49%", lãnh đạo Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu (ACB) nói. Sau 2 lần gọi vốn từ IFC và Dragon với tổng tỷ lệ trên 20%, cuối tuần qua, ACB chính thức bắt tay với đối tác thứ 3, một ngân hàng quốc tế uy tín. Cùng lúc, ACB, Sacombank cũng đã ký thoả thuận bán cho Ngân hàng ANZ 10% cổ phần mệnh giá ban đầu 125 tỷ đồng với giá 425 tỷ đồng.

 

Theo Tổng giám đốc Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc tế -VIB Bank - Lê Đình Long, có sự khác biệt rất lớn trong việc góp vốn của cổ đông trong nước và nước ngoài. Nếu như cổ đông trong nước đầu tư vốn vào ngân hàng và mong được hoàn vốn nhanh, yêu cầu cao về cổ tức thì các cổ đông nước ngoài lại kỳ vọng nhiều vào sự phát triển bền vững và lâu dài của ngân hàng, cũng như giá trị cổ phiếu. Các nhà đầu tư trong nước phó thác đồng vốn của mình cho hội đồng quản trị và hầu như không đóng góp gì vào hoạt động của ngân hàng, còn nhà đầu tư nước ngoài lại cố gắng tác động vào ngân hàng và mong muốn ngày càng nâng cao giá trị góp vốn.

 

"Từ góc độ ngân hàng, tôi đánh giá cao thái độ tích cực của các cổ đông nước ngoài. Việc chọn góp vốn phải chú trọng vào giá trị của đồng vốn và hiệu quả sử dụng nó như thế nào, không nhất thiết tỷ lệ tham gia phải là bao nhiêu phần trăm hay đối tác phải là ngân hàng", ông Long nói.

 

Điều mà ông Long cũng như nhiều lãnh đạo ngân hàng cổ phần khác lo ngại là nguy cơ bị đối tác nước ngoài thôn tính. Bởi theo ông, trong khi chủ sở hữu của ngân hàng cổ phần Việt Nam chỉ là một hoặc một vài cá nhân thì đối tác nước ngoài là cả một định chế tài chính tầm cỡ quốc tế. "Nếu anh mời ngân hàng nước ngoài tham gia mà vẫn muốn nắm quyền chi phối thì điều đó rất khó khả thi. Họ rất mạnh và không bao giờ muốn dừng ở phần vốn góp hiện tại. Phía Việt Nam sẽ không đủ vốn để theo kịp và hệ quả là đến một ngày nào đó tính tự chủ có thể mất đi, dẫn đến nguy cơ bị thôn tính", ông Long lo ngại.

 

Theo ông Long, không phải ngẫu nhiên mà ngân hàng nước ngoài muốn tham gia vào các tổ chức tín dụng Việt Nam. Để tham gia thị trường Việt Nam, các ngân hàng nước ngoài có thể tự xin phép thành lập và đầu tư xây dựng mạng lưới. Tuy nhiên, làm theo cách này rất khó khăn, mất nhiều thời gian và chi phí lên tới hàng chục triệu USD. Dù có nhiều tiền cũng như tham vọng đến đâu, họ cũng khó mở rộng mạng lưới nhanh, rộng như ngân hàng trong nước. Chính vì vậy, nhiều đơn vị đã chọn đường tắt, mua cổ phần của ngân hàng địa phương và ấp ủ tham vọng mua toàn bộ ngân hàng khi luật pháp cho phép. "Trên thực tế đang có cuộc chạy đua xin giấy phép. Một phần trong số này chỉ lập nên một ngân hàng cổ phần với số vốn nho nhỏ và độc canh tín dụng, chờ ngày bán cho đối tác nước ngoài. VIB Bank không chỉ chuẩn bị đối mặt với xu hướng mở cửa mạnh hơn cho các đối tác nước ngoài mà sẵn sàng ứng phó cho làn sóng thứ 2, khi các ngân hàng 100% vốn nước ngoài có mặt tại Việt Nam", ông Long tuyên bố.

 

Vụ trưởng Các ngân hàng Kiều Hữu Dũng cho rằng, rủi ro trong quản trị điều hành ngân hàng là điểm đáng lo ngại nhất của các nhà băng Việt Nam. Ở ngân hàng quốc doanh, cơ chế tài chính, lương thưởng hiện nay khó thu hút và giữ nhân tài. Tính sở hữu trong những đơn vị này kém nên trách nhiệm thấp, quản trị lỏng lẻo. Thời gian qua, một số ngân hàng quốc doanh, thay vì phải đi theo xu hướng tập trung hoá quản trị ngân hàng, lại uỷ quyền lớn cho chi nhánh. Vì vậy, quản lý tín dụng bộc lộ yếu kém và bản thân nhiều trụ sở chính ngân hàng còn không nắm rõ tỷ lệ nợ trong toàn hệ thống của mình là bao nhiêu. Với các ngân hàng cổ phần, theo ông Dũng, do quy mô rất nhỏ nên khả năng đầu tư kém. Công tác quản trị điều hành tập trung phục vụ lợi ích cho một số nhóm nào đó, thay vì mục đích chung là bảo vệ lợi ích của tất cả các cổ đông trên cơ sở thiết chế minh bạch.

 

Dự kiến cuối năm nay, Ngân hàng Nhà nước hoàn tất và trình Chính phủ dự thảo nghị định về tổ chức hoạt động và quản trị ngân hàng, trong đó nêu rõ thế nào là quản trị ngân hàng tốt, thế nào là kiểm soát rủi ro. Quy chế mới sẽ tập trung điều chỉnh để các cổ đông có quyền kiểm soát phải tuân thủ nguyên tắc minh bạch, vay mượn từ nhóm cổ đông nào đó phải báo cáo rõ ràng. Nội dung dự thảo cũng sẽ có quy định cấm tham gia hoạt động ngân hàng đối với thành viên hội đồng quản trị phạm luật và bị phát hiện từ lần thứ 2 trở đi. "Hy vọng quy định mới sẽ giúp cho các ngân hàng có khung pháp lý minh bạch hơn trong quản trị điều hành", ông Dũng nói.

VNE