Ngành hàng da giày: Dè dặt trở về
Giày dép vốn không phải là thế mạnh của Cty CP cao su Hà Nội (Harco). Năm 1999, khi các thị trường XK mặt hàng này bắt đầu thịnh thì cũng là thời điểm Cty chuyển từ ủng cao su sang gia công giày vải thời trang xuất khẩu theo đơn đặt hàng của các nước thuộc Liên minh Châu Âu để tận dụng triệt để nguồn nguyên liệu mà mình đang có.
Bất ngờ từ thị trường nội
Với kinh nghiệm 8 năm “làm thuê”, năm 2007, Harco bắt đầu khai thác thị trường nội địa với sản phẩm chủ lực là giày vải thời trang. Chấp nhận cuộc cạnh tranh không cân sức với hàng Trung Quốc, những đôi giày vải, đế kếp chắc chắn mà vẫn rất sành điệu, trẻ trung và thời trang trong từng kiểu dáng, hoa văn... đã không bị “át vía”. Chỉ trong vòng gần 3 năm (2007 - 2009), thị trường nội địa đã chiếm 40% sản lượng sản xuất của Cty (1.200.000 đôi giày/năm).
Ông Nguyễn Như Tăng - phụ trách kinh doanh của Harco cho biết: Hàng Trung Quốc sản xuất hàng loạt, “ăn” về giá nhưng không êm, nhanh hỏng nên gần như chiếm lĩnh toàn bộ phân khúc thị trường cấp thấp. Với hàng cao cấp, chúng tôi không thể vượt qua các nhà sản xuất của Pháp, Italia... Vì vậy, Cty xác định hướng tới phân khúc thị trường trung bình và trung bình khá tại các thành phố, thị xã với hai yêu cầu mấu chốt được đặt ra trong kế hoạch phát triển thị trường nội địa: chất lượng và giá. Cụ thể, mẫu mã bắt mắt, kiểu dáng thời trang, bền và êm chân nhưng giá khống chế từ 100.000 -250.000 đ/đôi. Làm được như vậy, chúng tôi mới có “cơ” chiến thắng. Theo ông Tăng, cơ sở để Harco có được sản phẩm tiêu chuẩn Châu Âu, giá VN là thế mạnh từ nguồn nguyên liệu cao su, kinh nghiệm làm gia công cho đối tác (tiếp thu công nghệ hiện đại và tiêu chuẩn khắt khe của Châu Âu) cùng sự đầu tư và nỗ lực của DN (thiết kế và phát triển thị trường).
Lúng túng định vị thương hiệu
Với ngành công nghiệp chủ yếu phát triển dựa trên đơn hàng gia công cho các nước EU, Châu Mỹ; 95% lượng giày dép xuất khẩu ra nước ngoài đều mang nhãn mác của khách hàng nổi tiếng như Nike, Adidas, Bata hoặc thương hiệu của các tập đoàn bán lẻ như Famous Footwear, K, Shoes... thì cơ hội để học hỏi kinh nghiệm, công nghệ như Harco không phải bây giờ mới có. Tuy nhiên, bài học từ sự thành công của Harco và trước đó là Thượng Đình, Biti’s cho thấy, nếu chỉ trông chờ vào chất lượng quốc tế để hi vọng có thể chiếm lĩnh thị trường nội địa lại là sai lầm. “Gia công giày dép cho nước ngoài chỉ phải đầu tư cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực nhưng đóng góp này chỉ chiếm từ 30 - 50% giá trị sản phẩm trong giai đoạn sản xuất. Còn chuyển sang làm chủ là sản xuất toàn diện, bắt buộc DN phải có sự đầu tư đồng bộ từ thiết kế, sản xuất đến phân phối. Tất cả các khâu này, DN phải tự thân vận động, có chiến lược đầu tư đồng bộ dựa trên nghiên cứu tâm lý, thị hiếu tiêu dùng của người Việt chứ không thể học hỏi được ai”. Từ chối tiết lộ số tiền đã rót ra để đầu tư cho thị trường nội địa, ông Nguyễn Như Tăng chỉ nói: chấp nhận vất vả đồng thời chấp nhận rủi ro do chi phí quản lý cao hơn, lại phải đầu tư lớn hơn vào công nghệ, mẫu mã so với gia công.
Da giày VN có hơn 500 DN nhưng “gần chục năm qua, chúng ta “ngập” trong các đơn hàng gia công xuất khẩu thì chẳng có mấy ai dành thời gian và công sức để mắt đến thị trường nội địa” - một chuyên gia ngành da giầy thẳng thắn cho biết. Lợi nhuận thu về tính bằng ngoại tệ nhưng “lợi bất cập hại” mà cái hại lớn nhất là DN mất tính chủ động, lệ thuộc hoàn toàn vào đối tác. Đến nay, ngoài lợi thế nhân công, “các DN sẽ không thể tự sản xuất, khi mà 80% nguyên liệu đang phải nhập khẩu, chưa có ngành công nghiệp phụ liệu. Đặc biệt, năng lực thiết kế gần như không phát triển khiến cho DN cũng không tận dụng được lợi thế cạnh tranh, gia tăng giá trị sản phẩm từ sự khác biệt hoá sản phẩm” - vị này phân tích. Vì thế, trong thời gian trước mắt để DN thoát khỏi “cái bóng” gia công, định vị được thương hiệu riêng cho mình là rất khó.
|
Ông Diệp Thành Kiệt - Phó Chủ tịch Hiệp hội Da Giày VN: Cũng giống như ngành dệt may, không phải khi thị trường thế giới suy thoái, ngành da giày mới tính chuyện “quay lại” thị trường nội địa. Từ một vài năm trước, chúng tôi đã lập kế hoạch phát triển ngành giày với mục tiêu chiếm thị trường nội địa bằng chính DN trong nước. Thế giới đã phẳng rồi, muốn bán được hàng trong nước mình cũng phải cạnh tranh với hàng nước ngoài tại “sân nhà”. Khâu đầu tiên phải làm là thương hiệu. Giữa việc xây dựng một thương hiệu cho xuất khẩu và một cho nội địa, xem chừng làm thương hiệu cho nội địa dễ chịu hơn. Thứ hai, dù mức thuế nhập khẩu có hạ, nhưng rất nhiều nước trừ khối ASEAN, muốn xuất khẩu hàng giày dép vào VN hiện vẫn trả mức thuế nhập khẩu khá cao: 40 - 50%. Cho nên thời gian này gần như là cơ hội cuối cùng cho các DN VN chiếm lĩnh thị trường nội địa. Nếu trong vòng 5 năm nữa chúng ta không đứng vững được khi thuế suất chỉ còn 5%. |
Đức Hạnh
diễn đàn doanh nghiệp
