"Operation Twist" - Công cụ kích thích kinh tế gây nhiều tranh cãi
Các chuyên gia tài chính và giới phân tích có ý kiến trái chiều về hiệu quả của "Operation Twist" đối với Mỹ, nền kinh tế lớn nhất thế giới.
“Operation Twist” là biện pháp kích thích kinh tế mới trị giá 400 tỷ USD mà Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) vừa công bố nhằm hạ thấp lãi suất dài hạn và góp phần phục hồi kinh tế. Theo đó, FED sẽ bán 400 tỷ USD trái phiếu ngắn hạn (đáo hạn trong vòng 3 năm trở lại) để mua 400 tỷ USD trái phiếu dài hạn (đáo hạn trong vòng 6-30 năm) bắt đầu phát hành từ tháng 10/2011 và kết thúc vào tháng 6/2012.
Mục đích thực sự của "Operation Twist"
Khác với biện pháp nới lỏng định lượng (QE), "Operation Twist" của FED không bơm thêm tiền vào nền kinh tế và cũng chẳng làm tăng kích cỡ bảng cân đối quyết toán của Ngân hàng Trung ương. Mục đích của FED là bán trái phiếu ngắn hạn để mua trái phiếu chính phủ dài hạn nhằm san bằng các "đường cong lãi suất trái phiếu". Thông thường, đường cong lãi suất trái phiếu đi theo chiều từ dưới hướng lên trên (tức là lợi suất kỳ hạn ngắn thấp, lợi suất kỳ hạn dài cao). Việc bán trái phiếu ngắn hạn để mua trái phiếu dài hạn sẽ giúp hạ thấp lãi suất trái phiếu dài hạn và làm tăng lãi suất trái phiếu ngắn hạn. Theo đó, lẽ ra đường cong này sẽ bị bẻ ngược lại theo chiều từ trên xuống dưới, song hiện FED còn đang sử dụng một công cụ nữa là duy trì lãi suất cơ bản thấp ở mức gần 0%. Vì vậy, trên thực tế, bị tác động bởi hai công cụ, lãi suất trái phiếu ngắn hạn sẽ gần như không đổi và đường cong lãi suất sẽ có xu hướng đi ngang. Việc bẻ các đường cong lãi suất trái phiếu chính là lý do tại sao chương trình lại có tên gọi "Operation Twist". Tuy nhiên, cách thức của hai công cụ này cùng là mua trái phiếu chính phủ nên giới phân tích đã ví von “Operation Twist” là một QE 2.5.
Quyết định này dựa trên những thông tin được FED thu thập kể từ cuộc họp hồi tháng 8 vừa qua, cho thấy nền kinh tế Mỹ đã xấu đi khá nhiều và thị trường việc làm vẫn tiếp tục trì trệ. FED từng áp dụng chính sách tương tự vào thập niên 60 của thế kỷ trước. Tổng giá trị của chương trình “Operation Twist” vào thời điểm đó là 8,8 tỷ USD, tương đương 1,7% GDP Mỹ, còn chương trình lần này có giá trị gần bằng 2,7% GDP hiện tại.
Hiệu quả và những rủi ro
Thông qua "Operation Twist", FED kỳ vọng sẽ tác động vào nền kinh tế trong dài hạn, không như những tác động trong ngắn hạn của QE1 và QE2 vừa qua. Có thể QE1 và QE2 đã phần nào góp phần kích thích nền kinh tế, khơi thông dòng tiền mặt, song mặt trái của nó là dòng tiền đó có thể tạo ra bong bóng trên thị trường hàng hóa (bắt nguồn từ hoạt động đầu cơ) hay chảy sang các nền kinh tế đang phát triển và làm gia tăng nguy cơ lạm phát cao. "Operation Twist" nhắm tới tới cội rễ của vấn đề khi cân bằng đường cong lãi suất dài hạn (6-30 năm) để kích thích hoạt động cho vay, mua nhà, đầu tư và tiêu dùng. Ngay sau tuyên bố của FED, lãi suất trái phiếu kỳ hạn 30 năm của Mỹ đã giảm xuống 3%.
Xét về lý thuyết, "Operation Twist" của FED là chính sách có tính khả thi cao. Đánh giá về hiệu quả của nó đối với nền kinh tế, nhà kinh tế trưởng Thomas Lam tại OSK-DMG dự đoán "Operation Twist" có thể giúp GDP của Mỹ tăng trưởng thêm 0,5%.
Tuy nhiên, cũng có không ít chuyên gia kinh tế vẫn hoài nghi "Operation Twist". Thậm chí, ngay trong nội bộ FED, ba chủ tịch ngân hàng khu vực tại Dallas, Minneapolis và Philadelphia, cũng phản đối chính sách này. Trên thực tế, mức lãi suất cơ bản "siêu thấp" hiện nay vẫn chưa thể khuyến khích người tiêu dùng vay mượn mạnh như thời trước khi khủng hoảng kinh tế. Giám đốc điều hành ngân hàng Cộng đồng Bắc Jersey, ông Frank Sorrentino, cho rằng: "Tỷ lệ lãi suất hiện đã ở mức thấp kỷ lục, nhưng trong vòng 6-9 tháng qua nhu cầu vay mượn vẫn không hề tăng".
Ông Jim O’Sullivan, chuyên gia kinh tế trưởng tại MF Global nhận định: "FED có thể thành công trong việc hạ tỷ lệ lãi suất dài hạn, nhưng mục tiêu cải thiện niềm tin của người tiêu dùng thì có thể chưa đạt được".
Còn theo chiến lược gia Jim Kochan thuộc Wells Fargo Funds Management, biện pháp kích thích kinh tế có giá trị 400 tỷ USD này chưa đủ để thuyết phục các nhà đầu tư vay mượn. Ngoài ra, một rủi ro khác là FED có thể thua lỗ vì tỷ lệ lạm phát có thể tăng cao hơn lãi suất trong thời gian tới, qua đó làm giảm lợi nhuận của số trái phiếu dài hạn này.
Việt Khoa (tổng hợp)
Tầm nhìn
