Quy luật không giống ai
Không hiểu nổi thị trường ôtô Việt Nam là nhận định của TS Phan Đăng Tuất - Viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển công nghiệp (Bộ Công Thương). Điều này không những đúng với thị trường mà còn đúng với cả ngành công nghiệp ôtô Việt Nam mà trong đó những chính sách liên quan, nhất là thuế đóng vai trò cực kỳ quan trọng.
Theo ông Tuất, nếu theo đúng quy luật của thị trường thế giới nói chung, khi giá các loại xe tăng lên, ắt nhu cầu, sức mua sẽ phải giảm xuống, nhưng Việt Nam chưa chắc đã như vậy. Có khi đắt, giá tăng nhưng khách hàng vẫn mua, nhiều khi lại mua nhiều hơn so với trước đó. Không thể hiểu nổi thị trường Việt Nam - ông Tuất khẳng định. Nhận định này được nhiều chuyên gia, doanh nghiệp và người tiêu dùng ủng hộ bởi, không phải bây giờ, mà thị trường ôtô trong hơn 10 năm qua vốn dĩ đã tuân theo một quy luật "không giống ai" như vậy.
Tăng giá: Mặc kệ
Có rất nhiều thực trạng, lý do, nguyên nhân ràng buộc lẫn nhau để dẫn đến điều đó. Thứ nhất, trong hơn 10 năm qua, chỉ tính các loại xe du lịch (chủ yếu do các liên doanh trong nước lắp ráp), người tiêu dùng Việt Nam đã phải mua với giá cao ngất ngưởng so với khu vực và thế giới, trong khi chất lượng xe, mẫu mã cũng như công nghệ lắp ráp (chỉ là lắp ráp) vẫn ở mức thấp nhất. Qua bao nhiêu năm, điều này hầu như không thay đổi. Nói một cách đúng hơn đã có sự thay đổi trong năm vừa qua (2007) khi mức thuế của xe nhập khẩu giảm. Nhưng sự thay đổi đó vẫn mới dừng lại ở việc đáp ứng phần nào về mẫu mã, chủng loại và chất lượng xe, nhưng giá vẫn quá cao (do thuế nhập khẩu vào thời điểm thấp nhất tới 60% so với khoảng 25% của xe lắp ráp trong nước). Nghĩa là trong số 3 yếu tố quan trọng nhất gồm chất lượng, mẫu mã và giá thì hai yếu tố đầu đã phần nào được thay đổi tích cực. Điều này là nhờ hoàn toàn vào việc giảm thuế. Tuy nhiên, nói gần như không có gì thay đổi vì với việc tăng mức thuế nhập khẩu đối với các loại xe nhập khẩu lên 83% như hiện nay, hai trong ba yếu tố vừa được thay đổi mang tính tích cực nêu trên lại biến mất.
Thứ hai, vấn đề nhu cầu của người tiêu dùng là nhu cầu có thật, nhất là trong giai đoạn phát triển và hội nhập hiện nay. Trong đó, ôtô cũng chỉ được xem như là một phương tiện giao thông thể hiện và phục vụ cho sự phát triển của nền kinh tế. Vì thế, có quan điểm còn cho rằng nếu hạn chế nó tức là một phần hạn chế sự phát triển nói chung. Điều quan trọng là khắc phục sự hạn chế đó bằng việc đáp ứng được những yêu cầu liên quan. Chính vì nhu cầu có thật và người tiêu dùng đã quen với việc mua xe giá cao, không thể chờ đợi nổi để, được mua xe giá thấp nên giá có tăng, tăng thế chứ tăng nữa người ta vẫn phải mua. Có khi giá càng tăng thì người ta càng đổ xô đi mua.
Thứ ba, lại liên quan đến vấn đề giá và điều này cũng ngược với quy luật thị trường ở các nước nói chung. Bao nhiêu năm nay, người mua ôtô, sử dụng "mệt nghỉ, chạy thoải mái" bao nhiêu năm xong, bán lại vẫn có lời. Lý do, giá xe trong nước cứ tăng liên tục, người mua, sử dụng xe khẳng định mua xe không bao giờ lỗ, cứ kéo dài như vậy, tạo thành thói quen, mà cũng là sự thật nên với nhu cầu thực, dù giá có tăng họ vẫn quyết mua xe.
Đừng "bảo hộ" nữa!
Thuế nhập khẩu đã tăng, nhưng lượng xe nhập về cũng như bán ra trong hơn 4 tháng đầu năm không hề giảm và khả năng sẽ vẫn tiếp tục tăng trưởng từ giờ đến cuối năm. Việc tăng thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc quá cao, xe lắp ráp quá thấp lại chẳng khác gì việc quay trở lại bảo hộ các doanh nghiệp lắp ráp ôtô trong nước. Tăng thuế, tăng giá, nhưng đừng "bảo hộ" nữa. Đây cũng là vấn đề được nhiều ĐBQH quan tâm. ĐBQH Trần Du Lịch, đoàn TP HCM đặt câu hỏi: "Để hạn chế ôtô có nhiều cách, nhiều biện pháp hợp lý hơn tăng thuế nhập khẩu mà tại sao ta không làm? Chẳng hạn như tăng thuế tiêu thụ đặc biệt lên, tăng bao nhiêu cũng được; tăng phí cầu đường, tăng phí đăng ký... mà không cần động tới việc tăng thuế nhập khẩu. Khi đó, đầu ra hạn chế còn ai nhập nữa? Chúng ta đã hội nhập, tăng thuế nhập khẩu vừa không phù hợp với cam kết hội nhập, vừa bảo hộ cho các liên doanh lắp ráp ôtô trong nước. Nếu các biện pháp khác khó thực hiện thì việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt là điều cần thiết chứ đừng tăng thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc. Loại thuế này giảm xuống còn 50% cũng vẫn tốt. Khi đó, nếu ta tăng thuế tiêu thụ đặc biệt lên thì xe nhập hay xe lắp ráp có sự cạnh tranh công bằng. Đáng ra, để hạn chế mua ôtô thì phải tăng giá mà muốn tăng giá thì phải tăng thuế tiêu thụ đặc biệt”.
Cũng đồng quan điểm này, TS Phan Đăng Tuất cho rằng, có nhiều biện pháp để hạn chế lượng mua ôtô nhưng trong điều kiện hiện nay khó mà thực hiện được do hệ thống quản lý vẫn chưa hoàn thiện. Vì vậy, thay vì việc tăng thuế nhập khẩu đối với xe nguyên chiếc thì nên tăng thuế tiêu thụ đặc biệt. Tuy nhiên, chính sách điều chỉnh thuế chỉ mang tính thức thời và ngắn hạn, không phải là công cụ hữu hiệu để bình ổn thị trường. Hơn nữa, liệu việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt có làm được điều mà thuế nhập khẩu đã thất bại. Đó là giảm nhu cầu của thị trường? TS Tuất đặt câu hỏi. Chưa ai dám trả lời và khẳng định cả vì giá có tăng mà nhu cầu vẫn có thật thì người tiêu dùng vẫn cứ phải mua. Càng hạn chế về cung, giá càng cao dân lại càng mua. Đó cũng là điều khẳng định thị trường Việt Nam thật khó hiểu nhưng cũng rất dễ hiểu. Không hiểu hay hiểu đều phụ thuộc vào việc ban hành các chính sách phù hợp dựa trên thực tế, tính dự báo chuẩn để mang lại tính ổn định cho sự phát triển của cả thị trường lẫn ngành công nghiệp này theo đúng quy luật chung trong hội nhập.
dddn
