Sẽ xếp hàng để mua vàng miếng?
Vấn đề quản lý thị trường vàng và ngoại tệ luôn là bài toán hóc búa trong nền kinh tế thị trường. Quản lý và kiểm soát thị trường vàng và ngoại tệ từ gốc hay từ ngọn?
LTS: Tuy chưa có quyết định chính thức về việc cấm kinh doanh vàng miếng, nhưng tại Chỉ thị 01 của Ngân hàng Nhà nước ban hành ngày 1/3 để bình ổn thị trường tiền tệ, quan điểm của cơ quan này là sẽ tiến tới cấm kinh doanh vàng miếng
Tại các trung tâm mua sắm của Malaysia, Singapore hay Thailand ...v.v. dễ thấy vàng được bày bán công khai đủ các loại từ trang sức đến vàng miếng. Miễn sao có tiền là bạn có thể sở hữu thứ "vật chất" màu vàng này.
Giá trị của vàng nằm ở khả năng làm trang sức đẹp và của cải tích trử như tiền bạc. Vàng có lúc lên giá và xuống giá. Nếu vàng lên giá thì dễ có người muốn mua vào, nếu luôn xuống giá thì không ai tích trữ làm gì.
Khi có bất ổn hay khủng hoảng kinh tế, người dân thường có xu hướng mua vàng để dễ bảo quản và trao đổi hàng hóa vì vàng luôn được nhìn nhận giá trị cao và dễ chuyển đổi thành tiền, hàng hóa hay bất động sản nhất.
Vấn đề vẫn là "cung - cầu".
Không thể chống lại quy luật cung - cầu
Chúng ta cần xem xét các yếu tố sau:
- Nhu cầu mua sắm vàng của người dân: người dân muốn mua sắm vàng để dành, cho tặng, cưới hỏi, quà biếu, để làm của cải, để bảo tồn giá trị tài sản... nếu không có các biến động kinh tế lớn thì nhu cầu này vẫn luôn có và luôn gia tăng theo năm tháng, theo dân số, theo thị hiếu yêu chuộng vàng làm trang sức như là một kim loại quí hiếm, đẹp và bền vững. Đây là một nhu cầu thực, khó mà cấm đoán.
|
Sẽ diễn ra cảnh xếp hàng mua vàng miếng như thời bao cấp (ảnh minh họa)? |
- Nhu cầu nhập khẩu vàng của các doanh nghiệp lớn: ở Việt Nam, chỉ một số doanh nghiệp lớn, có tiềm lực, có quota mới được nhập khẩu vàng để chế tác và kinh doanh vàng miếng. Đây chính là yếu tố tạo nên một thị trường độc quyền hay thị trường cạnh tranh không hoàn hảo dễ dẫn tới sự đầu cơ trục lợi, nâng giá, tạo khan hiếm làm giá .v.v.. xem như việc nhập khẩu vàng đang có một yếu tố "thắt cổ chai" từ khâu đầu vào.
Đây là một yếu tố chủ quan tạo nên tính bất đối xứng cho thị trường hay nền kinh tế thị trường thực sự.
- Nhu cầu kinh doanh vàng của tiệm vàng và người dân: Các tiệm vàng mọc lên như là các nhà bán lẻ vàng ở góc phố, trung tâm thương mại, hoặc các chi nhánh mua bán của các công ty kinh doanh vàng lớn như các ngân hàng, nhằm đáp ứng nhu cầu mua sắm của người dân. Đây là yếu tố có tính cung - cầu nhằm đáp ứng nhanh chóng nhu cầu thực của người dân.
Sẽ lại xếp hàng để mua vàng miếng?
Nếu chủ trương cấm kinh doanh vàng miếng hay ngoại tệ được thực thi và/hoặc chỉ một vài doanh nghiệp lớn được chỉ định mới được phép kinh doanh vàng miếng thì điều gì sẽ xảy ra?
Trước hết, các nhà điều hành cần tìm hiểu xem các thông lệ đang diễn ra tại các quốc gia khác như thế nào. Tránh sự chủ quan, duy ý chí dẫn đến triệt tiêu các yếu tố cung - cầu xuất phát từ nhu cầu thực của người dân.
Ví dụ: thế nào là cấm vàng miếng? Vàng miếng SJC, SBJ...v.v. không được mua bán tại các tiệm vàng nữa có thể khiến người ta quay qua mua bán những thứ vàng tương đương nhưng không bị cấm như vòng vàng, lắc vàng, nhẫn vàng ...?.
Lúc đó, có gì đảm bảo giá vàng miếng sẽ giảm hay không bị đầu cơ khi mà việc kinh doanh không còn nhiều người, nhiều đơn vị, nhiều ngàn tiệm vàng được phép làm mà chỉ còn dăm ba doanh nghiệp nhà nước hay công ty lớn làm?
Câu trả lời theo kinh tế thị trường dễ hình dung nhất là "dịch vụ" và chất lượng phục vụ sẽ giảm vì sự độc quyền này. Ai có nhu cầu sẽ phải xếp hàng để mua vàng miếng vì không dễ mua. Lúc đó, thị trường vàng miếng sẽ quay về thời bao cấp, một số người sẽ quyết thay cho nhu cầu của mọi người.
Tránh để "đục nước béo cò"
Vậy vấn đề cần phải giải quyết là gì?
Mục tiêu của dự dịnh cấm kinh doanh vàng miếng hay kinh doanh có điều kiện là gì? Câu hỏi này cần phải được trả lời thỏa đáng. Để đạt các mục tiêu đó, có cần phải hy sinh các mục tiêu hay quyền lợi của đối tượng nào? Giải pháp và kế hoạch thực hiện đầy đủ tiếp theo là gì?
Tại sao cấm kinh doanh vàng miếng nhưng phải quy về một số đầu mối được phép kinh doanh tiếp tục? Có hình thành thêm "giấy phép con" để kinh doanh vàng miếng? Có đi ngược qui luật thị trường cung - cầu như thông lệ quốc tế?
Hơn nữa, vấn đề giá vàng biến động hay tăng nhanh, hoặc người dân tích trữ vàng, USD khi tiền Việt Nam suy yếu có phải lỗi do tại vàng hay USD? Vấn đề có khi thuộc về nội tại nền kinh tế vĩ mô và giải pháp điều hành chứ không hẳn tại vàng hay USD, vì nếu cấm vàng miếng hay USD mà "nhu cầu là có thực" thì người dân và doanh nghiệp chắc chắn sẽ xoay qua đầu tư các yếu tố tài sản đảm bảo khác như vàng trang sức, đá quý, các hàng hóa có giá, bất động sản hoặc ngoại tệ khác nữa .v.v.
Cần giải quyết căn bệnh từ "gốc" hay từ "ngọn"? Hay đâu là "nguyên nhân" và đâu là "hệ quả"?
Vấn đề quản lý và kiểm soát việc xuất nhập khẩu vàng từ các doanh nghiệp khi nay vẫn chưa được đề cập nhiều và rõ ràng. Tại sao không mở cửa thị trường xuất nhập khẩu vàng cho nhiều doanh nghiệp khác?
Đây có phải là một trong những nguyên nhân gây thiếu hụt hay dư thừa và lệch lạc cán cân cung - cầu khi thị trường chuyển động?
Có gì đảm bảo 5-10 doanh nghiệp được ưu tiên kinh doanh vàng và ngoại tệ sẽ làm tốt hơn hàng nghìn doanh nghiệp?
Nếu chọn sai nguyên nhân hay hiểu nhầm hệ quả chính là nguyên nhân thì sẽ làm tình hình thêm rối rắm và hiện tượng "đục nước béo cò" dễ diễn ra khi mà quyền lợi kinh doanh vàng miếng sẽ chạy từ các nhà bán lẻ, các tiệm vàng, người dân vào túi vài doanh nghiệp lớn có thế lực.
Cảnh Thái
DIỄN ĐÀN KINH TẾ VIỆT NAM
