Tại sao ông trùm ngân hàng Jamie Dimon luôn bi quan về nền kinh tế?
Jamie Dimon càng lo lắng thì ngân hàng của ông càng hoạt động xuất sắc.
Khi JPMorgan Chase ngày càng lớn mạnh, sinh lời nhiều hơn và trở nên quan trọng hơn đối với nền kinh tế Mỹ trong những năm gần đây, vị CEO huyền thoại này lại ngày càng lên tiếng nhiều hơn về những rủi ro tiềm ẩn - tất cả đều diễn ra trong bối cảnh mọi thứ vẫn phát triển thuận lợi.
Điều đáng chú ý là dù trong thời kỳ thịnh vượng hay khó khăn, quan điểm công khai của Dimon luôn mang sắc thái u ám. Từ dự báo "cơn bão" kinh tế năm 2022, những lo ngại về sự suy yếu trật tự thế giới hậu Thế chiến, cho đến cảnh báo về nguy cơ Mỹ đối mặt với cú đòn kép từ suy thoái và lạm phát, ông Dimon dường như không bao giờ ngừng đưa ra những lời cảnh báo đáng lo ngại trong mỗi báo cáo tài chính, cuộc phỏng vấn truyền hình hay sự kiện với nhà đầu tư.
"Thành tích lãnh đạo ngân hàng của ông ấy thật đáng kinh ngạc", Ben Mackovak, Thành viên HĐQT của bốn ngân hàng và nhà đầu tư thông qua công ty Strategic Value Bank Partner, cho biết. "Nhưng thành tích dự báo thảm họa kinh tế của ông ấy thì không tốt lắm".
Jamie Dimon, CEO JPMorgan
|
Trong suốt hai thập kỷ điều hành JPMorgan, ông Dimon đã giúp xây dựng một đế chế tài chính không giống bất kỳ tổ chức nào mà thế giới từng thấy.
Ở tuổi 69, ông đã biến JPMorgan thành một gã khổng lồ trải dài từ ngân hàng bán lẻ cho đến tài chính đầu tư cao cấp. Theo chính lời ông, JPMorgan là "người chiến thắng cuối cùng" trong cuộc chơi về tiền.
Con số ấn tượng nhất có lẽ là hơn 10 ngàn tỷ USD di chuyển qua hệ thống thanh toán toàn cầu của JPMorgan mỗi ngày. Ngân hàng này không chỉ dẫn đầu về số lượng chi nhánh, tiền gửi và người dùng trực tuyến, mà còn là thương hiệu hàng đầu trong lĩnh vực thẻ tín dụng, dịch vụ doanh nghiệp nhỏ, giao dịch và ngân hàng đầu tư.
Loạt cảnh báo sớm không thành hiện thực
Hành trình 20 năm của ông Dimon tại JPMorgan có thể chia làm hai giai đoạn rõ rệt. Thập kỷ đầu tiên kể từ khi ông trở thành CEO năm 2006 được đánh dấu bởi những cuộc khủng hoảng thực sự: Bong bóng bất động sản Mỹ, khủng hoảng tài chính 2008 và những hậu quả kéo dài, bao gồm việc JPMorgan mua lại hai đối thủ là Bear Stearns và Washington Mutual.
Tuy nhiên, bước sang thập kỷ thứ hai, khi những di chứng pháp lý từ cuộc khủng hoảng thế chấp bắt đầu phai nhạt, ông Dimon lại bắt đầu nhìn thấy những "đám mây bão mới" ở phía chân trời.
"Sẽ có một cuộc khủng hoảng khác", ông viết trong thư CEO tháng 4 năm 2015, suy ngẫm về các yếu tố kích hoạt tiềm năng và chỉ ra rằng những biến động gần đây trong nợ Mỹ là một "cảnh báo sớm" cho các thị trường.
Đây chính là khởi đầu cho loạt cảnh báo tài chính thường xuyên từ Dimon. Ông liên tục bày tỏ lo ngại về suy thoái - điều chỉ xảy ra trong đại dịch 2020 - cũng như những lo lắng về sự sụp đổ thị trường và thâm hụt ngân sách tăng vọt của Mỹ.
Nhưng nó cũng đánh dấu một thập kỷ mà hiệu suất của JPMorgan bắt đầu vượt xa các đối thủ.
Sau khi ổn định ở mức khoảng 20 tỷ USD lợi nhuận hàng năm, cỗ máy khổng lồ dưới sự điều hành của Dimon bắt đầu thực sự phát huy toàn bộ tiềm năng. Từ 2015 đến 2024, JPMorgan đã thiết lập bảy kỷ lục lợi nhuận hàng năm - gấp đôi so với thập kỷ đầu tiên dưới thời Dimon.
|
Lãi ròng của JPMorgan tăng gần 500% trong 20 năm
 |
Trong thời gian đó, các nhà đầu tư bắt đầu tích cực đẩy giá cổ phiếu JPMorgan lên cao, tin tưởng vào ý tưởng rằng đây là một công ty tăng trưởng trong một lĩnh vực nhàm chán. JPMorgan hiện là công ty tài chính niêm yết công khai có giá trị nhất thế giới và đang chi 18 tỷ USD hàng năm cho công nghệ, bao gồm trí tuệ nhân tạo (AI), để duy trì vị thế đó.
Trong khi vị CEO huyền thoại dường như liên tục lo lắng về nền kinh tế và sự hỗn loạn địa chính trị gia tăng, nước Mỹ vẫn tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Tỷ lệ thất nghiệp và chi tiêu tiêu dùng duy trì ở mức tốt hơn dự báo, tạo điều kiện cho JPMorgan gặt hái những kỷ lục lợi nhuận liên tiếp.
Năm 2022, ông Dimon nói với một phòng đầy các nhà đầu tư chuyên nghiệp rằng hãy chuẩn bị cho một cơn bão kinh tế.
"Ngay bây giờ, trời khá nắng, mọi thứ đang diễn ra tốt, mọi người đều nghĩ Fed có thể xử lý được điều này", ông Dimon đề cập đến việc Fed kiểm soát nền kinh tế hậu đại dịch. "Cơn bão đó đang ở ngoài kia và đang tiến về phía chúng ta".
Năm sau đó, ông tiếp tục với tuyên bố: "Đây có thể là thời điểm nguy hiểm nhất mà thế giới đã chứng kiến trong nhiều thập kỷ". Tuy nhiên, những nhà đầu tư nào nghe theo lời khuyên thận trọng của ông Dimon và điều chỉnh danh mục đầu tư theo hướng bảo thủ đã bỏ lỡ giai đoạn tăng trưởng tốt nhất của S&P 500 trong nhiều thập kỷ.
Trông có vẻ ngu ngốc
"Đó là một mâu thuẫn thú vị", Mackovak nói về những nhận xét bi quan của Jamie Dimon và hiệu suất ngân hàng của ông.
"Một phần có thể là chiến lược xây dựng thương hiệu của Jamie Dimon", nhà đầu tư này nói. "Hoặc có một câu chuyện win-win nơi nếu điều gì đó xảy ra tồi tệ, bạn có thể nói, 'Ồ, tôi đã dự báo trước điều đó', và nếu không, thì ngân hàng của bạn vẫn tiếp tục hoạt động mạnh mẽ".
Theo cựu Chủ tịch của một tổ chức tài chính top 5 của nước Mỹ, các nhân viên ngân hàng biết rằng việc truyền bá sự thận trọng khôn ngoan hơn là lạc quan.
"Người ta học được rằng có nhiều tác động tiêu cực hơn đối với danh tiếng của bạn nếu bạn quá lạc quan và mọi thứ xảy ra sai hướng", vị cựu Chủ tịch chia sẻ. "Điều đó gây tổn hại cho ngân hàng của bạn, và bạn trông có vẻ ngu ngốc, trong khi theo cách ngược lại, bạn chỉ trông như một nhân viên ngân hàng rất thận trọng".
Ví dụ điển hình là cựu CEO Citigroup Chuck Prince với bình luận năm 2007: "Miễn là nhạc còn, bạn phải đứng dậy và nhảy múa" - câu nói về hoạt động kinh doanh thế chấp trước khi khủng hoảng nổ ra.
Hoạt động ngân hàng về bản chất là việc tính toán và quản lý rủi ro, vì vậy các CEO ngân hàng phải luôn nhận thức rõ về những rủi ro tiềm ẩn, đặc biệt là khả năng không thu hồi được các khoản vay đã cho, theo lời của Mike Mayo, nhà phân tích của Wells Fargo.
"Có một câu nói cho rằng một nhân viên ngân hàng giỏi phải mang theo ô khi trời nắng; họ luôn nhìn quanh, luôn nhận thức được những gì có thể xảy ra", Mayo nói.
Nhưng những người theo dõi Dimon lâu năm khác thấy điều gì đó khác. Ông Dimon dường như có một "động cơ thầm kín" cho các bình luận công khai của mình, theo nhà phân tích Charles Peabody của Portales Partners.
"Tôi nghĩ lời nói này là để giữ cho đội ngũ quản lý của ông tập trung vào các rủi ro tương lai, dù chúng có xảy ra hay không", ông Peabody nói. "Với một thương hiệu hiệu suất cao, tăng trưởng cao, ông đang ngăn họ trở nên tự mãn bằng cách tạo ra bầu không khí 'phòng chiến tranh' liên tục".
|
Vốn hóa thị trường của JPMorgan
 |
Nghĩa địa logo ngân hàng
Ông Dimon không thiếu những điều để lo lắng những ngày này, mặc dù thực tế là ngân hàng của ông đã tạo ra kỷ lục 58.5 tỷ USD lợi nhuận năm ngoái. Các cuộc xung đột ở Ukraine và Gaza vẫn tiếp diễn, nợ quốc gia Mỹ tăng, và các chính sách thương mại của Tổng thống Donald Trump tiếp tục làm rung chuyển cả đối thủ lẫn đồng minh.
"Công bằng mà nói, ông không biết tất cả mọi thứ và không phải mọi dự đoán đều thành hiện thực", nhà phân tích ngân hàng Truist Brian Foran nói. " Ông tiếp cận theo hướng 'hãy chuẩn bị cho tình huống X' thay vì 'chúng tôi tin chắc X sẽ xảy ra'".
JPMorgan được chuẩn bị tốt hơn cho trường hợp lãi suất cao hơn so với hầu hết các đối thủ vào năm 2023, khi lãi suất tăng vọt và trừng phạt những người nắm giữ trái phiếu dài hạn có lợi suất thấp, ông Foran lưu ý.
"Trong nhiều năm, ông nói 'hãy chuẩn bị cho lãi suất trái phiếu 10 năm ở mức 5%', và chúng tôi đều nghĩ ông điên vì lúc đó chỉ khoảng 1%", Foran nhớ lại. "Hóa ra việc chuẩn bị không phải điều tồi tệ".
Có lẽ lời giải thích thuyết phục nhất cho quan điểm ảm đạm của Dimon nằm ở bản chất mong manh của ngành tài chính. Dù JPMorgan lớn mạnh và quyền lực đến đâu, các công ty tài chính vẫn có thể sụp đổ khi các nhà quản lý trở nên tự mãn hoặc tham lam.
"Nghĩa địa logo ngân hàng" mà ông Dimon nhắc đến bao gồm ba cái tên đã bị JPMorgan nuốt chửng: Bear Stearns, Washington Mutual và First Republic. Trong cuộc họp nhà đầu tư gần đây, ông Dimon đã nhắc nhở: "Trong thập kỷ qua, JPMorgan là một trong số ít công ty kiếm được lợi nhuận hàng năm hơn 17%. Nhưng nếu nhìn lại 10 năm trước đó, rất nhiều công ty đạt được mức này, và gần như tất cả đều phá sản. Bạn có nghe thấy những gì tôi vừa nói không?".
"Gần như mọi công ty tài chính lớn trên thế giới gần như không vượt qua được", ông nói. "Đó là một thế giới khắc nghiệt ngoài kia".
Vũ Hạo (Theo CNBC)
