Tạo niềm tin gắn với quyền lợi người gửi tiền
Một lần nữa, quyết tâm thu phí giao dịch ATM của các ngân hàng lại được dấy lên (lần gần đây nhất là giữa năm 2008) nhưng các đề xuất trước không nhận được sự ủng hộ từ nhiều phía và cuối cùng phải hoãn lại).
Qua rất nhiều những cuộc khảo sát đã được công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng, hầu hết các ý kiến đều cho rằng, thu phí ATM ở thời điểm này là chưa phù hợp. Điều này gây nên tâm lý lo ngại, không đồng thuận của đông đảo người gửi tiền, người sử dụng thẻ, trong đó chủ yếu là tầng lớp dân cư có thu nhập thấp.
Khó khăn và lợi ích
Lý giải về việc thu phí ATM, các ngân hàng đều nói đến khó khăn của mình chứ không đề cập mấy đến lợi ích có được từ dịch vụ này, đó là nguồn vốn mà ngân hàng được sử dụng do khách hàng mở tài khoản để thanh toán, rút tiền qua thẻ ATM, và theo quy định của các NHTM hiện nay thì số dư của tài khoản này được tính lãi suất không kỳ hạn.
Đây là một nguồn vốn không nhỏ khi mà ngày càng có nhiều người sử dụng thẻ ATM ( phổ biến nhất là cán bộ công chức, viên chức, tiền bảo hiểm xã hội của hưu trí, tiền của các gia đình gửi cho con cái là học sinh, sinh viên ăn học) theo chủ trương của Chính phủ về mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt.
Gần đây, một số trường đại học đã có sáng kiến "bắt tay" với ngân hàng để cho ra đời một loại thẻ "2 trong 1": ATM kiêm thẻ sinh viên. Chính vì vậy, dịch vụ bán lẻ đầy tiềm năng này là mục tiêu chiến lược mà các NHTM đã và đang triển khai mạnh mẽ. Nhiều NHTM nhanh chóng "phủ sóng" ATM trên diện rộng khắp toàn quốc.
Cùng với việc có được một nguồn vốn lớn, khi khách hàng sử dụng dịch vụ thanh toán, rút tiền qua thẻ ATM, ngân hàng sẽ tiết kiệm được một lượng nhân công, chi phí ấn chỉ nếu như phải thanh toán, rút tiền tại các quầy giao dịch của các ngân hàng.
Thông thường, muốn phát triển dịch vụ, bản thân bên cung ứng phải đưa ra những "chiêu thức" thỏa mãn nhu cầu khách hàng hay chí ít cũng phải thuyết phục được họ ở những nhu cầu tối thiểu . Nói một cách khác, ngân hàng bán dịch vụ thì cũng phải tạo điều kiện để dịch vụ ấy vừa lòng với khách hàng.
Thế nhưng, ngược lại, chất lượng phục vụ của hệ thống ATM hiện nay được đánh giá là chưa tốt và chưa đáp ứng được nhu cầu của người sử dụng thẻ. Các lỗi khi sử dụng dịch vụ này thường là: Máy hết tiền; không rút được tiền nhưng vẫn bị trừ tiền vào tài khoản mà phải mất một thời gian dài ngân hàng phát hành thẻ mới xử lý... Đó là chưa kể hiện nay việc bảo đảm an toàn tài khoản của chủ thẻ chưa được đáp ứng.
Tất cả những lỗi này đều cho thấy chất lượng dịch vụ ATM hiện nay là chưa tốt. Người ta chỉ trả tiền để mua tiện ích chứ không muốn vừa mất tiền, vừa chuốc sự bực bội vào bản thân. Có thể nói với những hạn chế nêu trên ở thời điểm này ( giá cả tất cả các mặt hàng đều tăng cao) nếu thu phí giao dịch ATM, nhiều người sẽ "lờ" đi dịch vụ này.
Cần tạo lập niềm tin
Từ một việc tưởng rất nhỏ ấy, một lần nữa, người ta phải nhìn lại yếu tố gọi là "niềm tin" và việc bảo đảm cho tâm lý của người dân đối với hệ thống tài chính, ngân hàng, nhất là trong bối cảnh hiện nay là rất quan trọng.
Niềm tin của công chúng vào hệ thống tài chính- ngân hàng quốc gia dựa trên cơ sở xây dựng hệ thống khung pháp luật có hiệu lực, hiệu quả và việc triển khai các kế hoạch cho việc phát triển các hoạt động kinh doanh, việc xây dựng cấu trúc hành chính kỹ thuật, nâng cao khả năng giám sát, kiểm soát của Nhà nước nhằm đảm bảo sự phát triển an toàn lành mạnh của thị trường tài chính và bảo vệ tốt nhất quyền lợi người gửi tiền, nhà đầu tư.
Trong việc này, giả sử việc thu phí ATM được thông qua, sẽ không ít người gửi tiền từ chối sử dụng dịch vụ này hoặc rút tiền khỏi tài khoản về nắm giữ ở nhà, liệu rằng mục tiêu khuyến khích người dân tiết kiệm chi tiêu, khuyến khích thanh toán không dùng tiền mặt để hạn chế tiền trong lưu thông nhằm kiềm chế lạm phát của Chính phủ có còn đạt được.
Yếu tố bảo vệ tốt nhất quyền lợi người gửi tiền luôn được coi là nhiệm vụ trọng tâm trong việc gìn giữ niềm tin. Niềm tin của người gửi tiền và nhà đầu tư sẽ không thể bền vững, thậm chí sẽ mất đi khi ngay cả những việc nhỏ nhất như dịch vụ ATM không tạo được sự đồng thuận của công chúng, nếu không muốn nói là tạo tâm lý lo lắng cho một số người có thu nhập thấp sử dụng dịch vụ này.
Tất nhiên, để phát triển và không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ ATM thì việc thu phí của các ngân hàng mại đối với khách hàng là cần thiết, nhưng sẽ phải có lộ trình và được đưa ra vào thời điểm thích hợp.
Tại một cuộc trả lời phỏng vấn phóng viên báo chí, theo TS Hồ Tất Thắng - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam thì phía Hiệp hội Thẻ phải công khai lộ trình thu phí. Mức ban đầu có thể là 500đ/lượt, cũng có thể là thu theo phần trăm số tiền giao dịch. Nếu rút 100 ngàn đồng thì sẽ phải khác với rút 10 triệu đồng.
Việc thu phí cũng phải tính toán đến nhóm đối tượng có thu nhập thấp vì có phần lớn những người trong nhóm này đang sử dụng ATM. Thêm nữa, các ngân hàng sẽ không thể để mức trần có thể rút ở một con số nhỏ, bởi nếu khách hàng cần rút một số tiền lớn lại phải thao tác nhiều lần, làm tăng phí cho dịch vụ.
Quan điểm này cũng đã được Ngân hàng Nhà nước đưa ra sau cuộc họp với Hiệp hội Ngân hàng, Hội Thẻ ngân hàng và các đơn vị cung cấp dịch vụ thẻ vào 21.11 vừa qua. Điều này thể hiện động thái "lắng nghe" từ phía các nhà chức trách trong việc bảo vệ người gửi tiền, đặc biệt là những người nghèo, người có thu nhập thấp nhưng là số đông sử dụng thẻ ATM tại các ngân hàng thương mại.
Hy vọng rằng, từ bài học của chuyện chiếc thẻ ATM, các nhà hoạch định chính sách sẽ quan tâm nhiều hơn nữa đến quyền lợi người gửi tiền để có thể đưa ra những chính sách đảm bảo hơn nữa quyền lợi của họ nhằm nâng cao niềm tin công chúng vào hệ thống tài chính quốc gia.
Vũ Thùy Dương
lao động