Vì sao lãi suất thấp nhưng tiền gửi ngân hàng vẫn tăng mạnh?
Trong bức tranh kinh tế hiện nay, lãi suất duy trì ở vùng thấp nhưng lượng tiền gửi của người dân và doanh nghiệp vào hệ thống ngân hàng vẫn không ngừng gia tăng. Đây không phải là một nghịch lý, mà phản ánh tâm thế phòng thủ chiến lược của dòng tiền trong giai đoạn chuyển pha của chu kỳ kinh tế.
Số liệu từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho thấy tính đến cuối tháng 7/2025, tiền gửi dân cư tại hệ thống ngân hàng tăng 9.68% so với đầu năm, đạt gần 7.75 triệu tỷ đồng. Trong khi đó, tiền gửi của các tổ chức kinh tế đạt 7.98 triệu tỷ đồng, giảm khoảng 128,000 tỷ đồng so với tháng trước, tương đương giảm hơn 1%. Tuy nhiên, nếu so với đầu năm, lượng tiền gửi của nhóm này vẫn tăng hơn 4%.
Như vậy, sau 7 tháng đầu năm 2025, tổng tiền của cá nhân và tổ chức kinh tế gửi vào hệ thống ngân hàng đạt hơn 15.7 triệu tỷ đồng.
Ông Nguyễn Quang Huy - CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi - cho biết, tiền gửi trong hệ thống ngân hàng gồm nhiều cấu phần: Tiền chờ thanh toán, vốn vay đã giải ngân nhưng chưa sử dụng ngay, tiền gửi có kỳ hạn mang tính chiến lược để khóa lãi… Thậm chí, CASA - tiền gửi không kỳ hạn - có thể tăng mạnh khi người dân chủ động chờ thời cơ đầu tư.
Thời gian qua, mặt bằng lãi suất huy động duy trì ổn định dù tín dụng tăng tốc nhờ tình hình thanh khoản hệ thống khá dồi dào, hỗ trợ ngân hàng duy trì mặt bằng lãi suất ở mức thấp để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Lý giải vì sao lãi suất thấp nhưng tiền gửi vào ngân hàng vẫn nhiều, ông Huy đánh giá lãi suất không còn là yếu tố quyết định duy nhất. Lãi suất danh nghĩa thấp không đồng nghĩa với việc tiết kiệm mất hấp dẫn. Trong môi trường đầu tư mà rủi ro cao hơn lợi nhuận kỳ vọng, người dân ưu tiên an toàn và thanh khoản thay vì tìm kiếm lợi suất. Ngân hàng, nhờ tính minh bạch, tiện lợi và bảo hiểm tiền gửi, trở thành bến đỗ tự nhiên cho dòng vốn tạm thời “nghỉ ngơi”.
Thêm vào đó, bất động sản - tài sản lớn, ngưỡng vào cao nhưng lại thanh khoản thấp.Thị trường bất động sản vẫn ở mức giá cao, trong khi giao dịch trầm lắng và thanh khoản hạn chế. Để tham gia, cần vốn tính bằng hàng tỷ đồng - vượt quá khả năng của đa số hộ gia đình. Việc nắm giữ bất động sản trong giai đoạn này đồng nghĩa với chấp nhận chi phí cơ hội lớn và rủi ro kẹt vốn, khiến nhiều người lựa chọn “đứng ngoài” và gửi tiết kiệm tạm thời để chờ cơ hội mới.
Vàng vẫn là kênh trú ẩn truyền thống nhưng rào cản gia nhập ngày càng lớn. Giá vàng liên tục leo thang, mỗi lượng đã vượt 100 triệu đồng, khiến việc tích trữ vàng vật chất trở nên khó tiếp cận đối với đại bộ phận người dân. Cùng với chi phí cất giữ và rủi ro biến động theo giá quốc tế, kênh vàng không còn là lựa chọn linh hoạt cho dòng tiền nhàn rỗi quy mô nhỏ và trung bình. Ngân hàng, với lãi suất tuy thấp nhưng ổn định, lại trở thành nơi “giữ tiền có trật tự”.
Trái phiếu và cổ phiếu dù là kênh tài chính nhiều tiềm năng nhưng rủi ro cao. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn trong quá trình khôi phục niềm tin, sau giai đoạn biến động mạnh và yêu cầu minh bạch hóa. Trong khi đó, thị trường chứng khoán đang ở vùng đỉnh lịch sử, phản ánh phần lớn kỳ vọng tăng trưởng tương lai.
Biên an toàn thu hẹp khiến nhà đầu tư cá nhân thận trọng hơn, nhiều người chốt lời cổ phiếu và tạm gửi tiền vào ngân hàng. Dòng tiền không rút khỏi hệ thống tài chính, mà chỉ luân chuyển từ tài sản rủi ro sang tài sản an toàn.
Ở phân khúc khác, doanh nghiệp cũng gia tăng tiền gửi. Không chỉ dân cư, khu vực doanh nghiệp cũng đang đẩy mạnh tích trữ tiền mặt. Bước vào quý 4, nhiều doanh nghiệp phải chuẩn bị nguồn vốn lưu động để triển khai đơn hàng cuối năm, nhập nguyên liệu và dự phòng chi phí Tết Nguyên đán. Việc tạm thời giữ tiền trên tài khoản ngân hàng vừa đảm bảo thanh khoản, vừa giúp chủ động trước biến động thị trường và nhu cầu thanh toán dồn dập giai đoạn cao điểm.
Vì vậy, trong các kênh đầu tư, tiền gửi vẫn được xem là bến đỗ trung gian trước chu kỳ mới. Tiền gửi ngân hàng không phải là dòng vốn “ngủ yên”, mà là nguồn năng lượng chờ được kích hoạt. Khi bất động sản điều chỉnh về vùng giá hợp lý, trái phiếu lấy lại niềm tin và cổ phiếu tạo nền tích lũy mới, phần vốn này sẽ nhanh chóng dịch chuyển sang khu vực đầu tư thực, khơi thông chu kỳ tăng trưởng mới của nền kinh tế.
Đối với hệ thống ngân hàng, dòng tiền gửi dồi dào tạo nguồn vốn ổn định, chi phí thấp, giúp củng cố khả năng cho vay và đầu tư khi cầu tín dụng phục hồi.
Về phía chính sách, việc tiền nằm trong hệ thống thể hiện niềm tin vào an toàn tài chính quốc gia, đồng thời tạo dư địa để Ngân hàng Nhà nước điều hành linh hoạt, giữ ổn định tỷ giá và lạm phát.
Ở cấp độ nền kinh tế, dòng tiền nhàn rỗi không chảy ra ngoài mà luân chuyển nội bộ chính là dấu hiệu của một chu kỳ tích lũy năng lượng - chuẩn bị cho giai đoạn tăng trưởng kế tiếp.
Tóm lại, lãi suất thấp không làm suy giảm sức hấp dẫn của ngân hàng, bởi trong giai đoạn bất định, an toàn và thanh khoản chính là lợi nhuận lớn nhất. Tiền gửi tăng không phải là biểu hiện của sự “đóng băng”, mà là sự chuẩn bị cho dòng vốn tạm trú, chờ thời điểm nền kinh tế bước sang pha khởi sắc mới.
Cát Lam
