Xung quanh nghị định về phòng chống rửa tiền: Nỗi lo bị... “ghi sổ”!
Mặc dù phải mất nhiều năm để chuẩn bị nhưng khi các biện pháp được nêu trong nghị định về phòng chống rửa tiền vừa được công bố đã gây bất ngờ, lo lắng cho nhiều người dân và doanh nghiệp...
Mặc dù phải mất nhiều năm để chuẩn bị nhưng khi các biện pháp được nêu trong nghị định về phòng chống rửa tiền vừa được công bố đã gây bất ngờ, lo lắng cho nhiều người dân và doanh nghiệp.
Nhiều lo lắng...
Giám đốc một chi nhánh NH ở khu vực quận 5 nói rằng thông tin này rất nhạy cảm trong giới làm ăn, có thể sẽ ảnh hưởng đến các giao dịch tại NH. Trong khi đó giới kinh doanh vàng thì vừa lo vừa mừng. Lo là vì tới đây việc mua bán vàng với NH sẽ khó khăn hơn. Chỉ cần mua hoặc bán chừng 25 lượng vàng với NH là đã bị “ghi sổ”. Mừng là vì, theo họ nhận định, vàng sẽ bán được hơn khi người dân ngại gửi tiền vào NH vì lo ngại bị giám sát...
Thăm dò bỏ túi với những người giao dịch tại một chi nhánh NH cổ phần, đa số đều bàn khá nhiều về hạn mức giao dịch bị đưa vào kiểm soát, các hệ lụy có thể có một khi giao dịch của họ được NH báo cáo cho Trung tâm Thông tin phòng chống rửa tiền. Khách hàng là cá nhân thì thắc mắc tại sao lại là 200 triệu và 500 triệu đồng mà không thể cao hơn. Còn khách hàng là doanh nghiệp lại lo lắng khi mọi giao dịch thanh toán của họ bị ghi lại hết, vì phần lớn các thanh toán đều có giá trị trên 200 triệu đồng, làm sao có thể tin rằng các số liệu đó được bảo mật.
|
Thế nào là rửa tiền? Rửa tiền là hành vi của cá nhân, tổ chức tìm cách hợp thức hóa tiền, tài sản do phạm tội mà có thông qua các hành động: tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào một giao dịch liên quan đến tiền, tài sản do phạm tội mà có; thu nhận, chiếm giữ, chuyển dịch, chuyển đổi, chuyển nhượng, vận chuyển, sử dụng, vận chuyển qua biên giới tiền, tài sản do phạm tội mà có; đầu tư vào dự án, công trình, góp vốn vào một doanh nghiệp hoặc tìm cách che đậy, ngụy trang hoặc cản trở việc xác minh nguồn gốc, quá trình di chuyển quyền sở hữu đối với tiền, tài sản do phạm tội mà có. |
Giám đốc một công ty trách nhiệm hữu hạn nói rằng điều doanh nghiệp lo nhất là sẽ bị phiền toái khi các cơ quan chức năng yêu cầu phải giải trình về các giao dịch này. Việc ghi lại giao dịch với NH đã đụng đến thói quen của các doanh nghiệp là không muốn dây dưa, kéo dài, mà muốn năm nào quyết toán năm đó cho xong.
Trong khi Nhà nước áp đặt biện pháp chống rửa tiền thì người dân lại chưa rõ thế nào là tiền sạch. Ông A mua một miếng đất sau đó bán sang tay lời 2 tỉ, tiền lời đó có phải là tiền sạch?
Người dân chưa được chuẩn bị
Một giám đốc NH nói rằng những người xây dựng nghị định chống rửa tiền đã nặng về những vấn đề lớn như phòng chống rửa tiền từ bên ngoài, rửa tiền để tài trợ khủng bố, tham nhũng, buôn lậu... mà không quan tâm đến phản ứng về tâm lý của người dân và doanh nghiệp chân chính khi áp dụng các biện pháp chống rửa tiền. Vị giám đốc này dẫn chứng thông tin đưa ra trong các hội thảo xây dựng nghị định về chống rửa tiền cho thấy VN đang là mục tiêu của bọn rửa tiền.
Các dẫn chứng về rửa tiền đã có ở VN cũng chỉ là hoạt động rửa tiền xuyên quốc gia. Trường hợp điển hình là một người Việt dùng tiền thu được từ hoạt động buôn ma túy để đầu tư vào VN dưới danh nghĩa của công ty kinh doanh khu du lịch nghỉ dưỡng. Như vậy, việc ban hành các biện pháp chống rửa tiền chỉ là phòng ngừa từ xa để VN không trở thành sân nhà của tội phạm chống rửa tiền.
Thế nhưng do không được tuyên truyền, giải thích khiến người dân và doanh nghiệp lo lắng như chính họ đang trở thành đối tượng của hoạt động chống rửa tiền. Theo vị giám đốc này, các cơ quan chức năng cần phải sớm cụ thể hóa, giải thích, tuyên truyền để người dân hiểu, làm giảm “đô” cú sốc “chống rửa tiền”.
Theo nghị định 74 của Chính phủ về phòng chống rửa tiền có hiệu lực thi hành từ 1-8-2005, ngân hàng và các cơ quan đều phải có những biện pháp theo dõi, giám sát các giao dịch tiền tệ trên lãnh thổ VN. Đưa vào danh sách cần theo dõi, giám sát các giao dịch bằng tiền mặt của cá nhân và tổ chức thực hiện trong ngày (một hoặc nhiều giao dịch) nếu trên các mức:
- Đối với các giao dịch tiền tệ là 200 triệu đồng trở lên hoặc bằng vàng, ngoại tệ tương đương.
- Đối với giao dịch tiền gửi tiết kiệm là 500 triệu đồng trở lên, hoặc bằng vàng, ngoại tệ tương đương.
Chính phủ thành lập Trung tâm Thông tin phòng chống rửa tiền (thuộc Ngân hàng Nhà nước) làm đầu mối tiếp nhận và xử lý thông tin, có quyền yêu cầu các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan cung cấp tài liệu, hồ sơ thông tin về các giao dịch tiền tệ. Trong quá trình phòng chống rửa tiền, có thể áp dụng một trong các biện pháp tạm thời như không thực hiện giao dịch, phong tỏa tài khoản, niêm phong hoặc tạm giữ tài sản…
Ông Nguyễn Phước Thanh - giám đốc VCB TP.HCM:
Mức 200 - 500 triệu đồng là quá thấp!
* Theo ông, qui định mức giao dịch bằng tiền mặt 200 triệu và gửi tiền 500 triệu đồng là phù hợp?
- Ở Mỹ, các giao dịch tiền mặt đến 10.000 USD sẽ bị đưa vào diện kiểm soát. Điều này hợp lý vì toàn bộ hoạt động thanh toán của cá nhân và nền kinh tế đều thông qua NH nên việc áp đặt các biện pháp kiểm soát mang lại hiệu quả cao. Còn ở VN, khu vực dân cư và doanh nghiệp dân doanh vẫn sử dụng tiền mặt là chủ yếu, vì thế mức 200 triệu và 500 triệu đồng là quá thấp. Người dân bán một miếng đất, căn nhà là đã có tiền tỉ. Doanh nghiệp thu mua hàng nông sản, thu tiền bán hàng hóa đa số đều vượt mức 200 triệu đồng. Mỗi ngày VCB TP.HCM giao dịch tiền mặt với khách hàng không dưới 100 tỉ đồng. Cần thiết phải chống rửa tiền nhưng phải quan tâm đến đặc thù kinh tế tiền mặt. Kinh tế tiền mặt không xấu mà là do thói quen, khách quan để lại. Thu nhập của người dân phần lớn bằng tiền mặt. Kiểm soát giao dịch bằng tiền mặt là đụng đến dân. Do vậy cần phải có lộ trình và bước đi phù hợp. Ban đầu nên qui định mức cao, mức giao dịch tiền mặt có thể là 500 triệu đồng, mức tiền gửi tiết kiệm có thể gấp đôi mức giao dịch tiền mặt. Khi người dân đã quen dần thì hạ xuống.
* Nhưng nghị định chống rửa tiền chỉ qui định giám sát, theo dõi các giao dịch bằng tiền mặt, có thể hiểu rằng thanh toán không dùng tiền mặt qua ngân hàng sẽ không bị giám sát. Vậy ông có cho rằng các lo lắng của người dân và doanh nghiệp sẽ được giải tỏa?
- Lo lắng của người dân và doanh nghiệp là lo ngại mang yếu tố tâm lý xuất phát từ thói quen “riêng tư” về tài sản cá nhân. Về góc độ ngân hàng, chúng tôi hiểu rằng không quá lo vì nghị định chỉ buộc báo cáo các giao dịch tiền gửi trong ngày của cá nhân, tổ chức ở mức 500 triệu đồng trở lên, chứ không phải báo cáo số dư tiền gửi tiết kiệm của tổ chức, cá nhân. Nhưng như thế cũng đủ tạo tâm lý e ngại cho người dân. Mặc dù giao dịch không dùng tiền mặt sẽ không bị giám sát hoặc bị theo dõi, nhưng một khi người dân đã ngại rồi thì rất khó thuyết phục họ rằng chẳng có gì lo ngại.
Tôi cho rằng phải nhanh chóng giải thích, nói rõ, tạo sự an tâm cho người dân và doanh nghiệp hiểu hơn về mục tiêu chống rửa tiền.
TT
