Có cần thêm một gói kích cầu thứ hai?
Gói kích thích kinh tế lần thứ nhất đang dần đến hạn. Dấu hiệu phục hồi của nền kinh tế dù đã có nhưng còn chậm và chưa thấy tính bền vững. Trong bối cảnh đó, nhiều thành viên trong Hội đồng tư vấn tiền tệ quốc gia cũng như một số kinh tế gia đã gợi ý về một gói kích thích kinh tế lần 2.
Không phải ai cũng đồng tình
Trong một lần trả lời phỏng vấn báo chí về việc có cần thiết triển khai thêm gói kích thích kinh tế lần 2, Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia Lê Đức Thúy cho rằng: Tôi thuộc nhóm những người ủng hộ nên tiếp tục triển khai gói kích cầu thứ 2. Nói đúng ra, đó là việc chúng ta vẫn cần những biện pháp hỗ trợ thêm cho nền kinh tế nhằm tạo bước đệm, tránh cú sốc khi gói kích cầu thứ nhất hết hiệu lực, để nền kinh tế tăng trưởng bền vững hơn…
Một số chuyên gia kinh tế khác tán thưởng bằng việc đưa ra hình ảnh các doanh nghiệp vừa mới vừa ra khỏi “phòng cấp cứu”, vẫn còn trong “bệnh viện”, vì vậy cần có thêm chính sách hỗ trợ để đảm bảo doanh nghiệp thực sự khỏe, kinh tế tăng trưởng đạt chỉ tiêu.
Tuy nhiên, đối lập với luồng ý kiến này, một số nhà kinh tế, nhà hoạch định chính sách khác lại cho rằng, không vội vàng thêm một gói kích cầu nữa trong khi gói kích thích kinh tế lần 1 vẫn chưa đi đến đích và chưa đạt được những kết quả mãn nguyện.
Thực ra, ngay từ khi thực hiện gói kích cầu thứ nhất, một yêu cầu tối quan trọng đã được chỉ ra, là việc kích cầu chỉ được sử dụng trong ngắn hạn. Trong đó, Quốc hội và Chính phủ phải xem xét xây dựng tiêu chí để xác định khi nào có thể dừng kích cầu.
Trong trường hợp kinh tế thế giới và Việt Nam phục hồi sớm trong năm 2009 thì có thể ngừng kích cầu để tránh làm nghiêm trọng tình trạng thâm hụt ngân sách. Nhưng ngay lúc đó, cũng có một cánh cửa mở được đưa ra bởi nhiều chuyên gia kinh tế nước ngoài, là Việt Nam cũng phải chuẩn bị sẵn nguồn lực để nếu cần thì phải kích thích lần 2.
Xem ra bên nào cũng có lý lẽ sắc sảo!
Thêm một gói kích cầu không khó....
Có thẻ, kích thích lần 2 là một việc hoàn toàn có thể xảy ra, và đã được dự trù trước chứ không phải là chuyện đột ngột gì khi mà gói kích thích lần thứ nhất chưa đủ để nền kinh tế về đích và khả năng vẫn cho phép chúng ta tiến hành một cú hích tiếp theo. Vấn đề là phải kích thế nào?
Biện pháp kích thích chủ lực trong lần đầu là cho vay hỗ trợ lãi suất. Đây được cho là một biện pháp đúng hướng nhưng lại khó áp dụng triệt để cho gói kích thích lần 2 vì nếu giữ nguyên mức lãi suất 4% thì hiệu quả sẽ không cao và tình trạng thất thoát chắc chắn sẽ xảy ra. Bởi theo nhiều nguồn phân tích, với mức hỗ trợ lãi suất 4% thì lãi suất thực mà doanh nghiệp được vay là thấp hơn mức lãi suất huy động của ngân hàng.
Chênh lệch này dẫn đến việc người được thụ hưởng chính sách chỉ cần lấy số vốn được vay gửi lại vào hệ thống ngân hàng thì đã kiếm được lời. Mà như thế kích khác nào không “kích”. Vì vậy, 2% có thể là mức hỗ trợ lãi suất hợp lý cho gói kích thích lần 2, nó khuyến khích doanh nghiệp đầu tư sinh lời hơn là tạo điều kiện cho họ đảo nợ hoặc kiếm lời từ vốn vay.
Một yếu tố quan trọng hơn nữa mà gói kích cầu lần 2 phải tính đến là đối tượng được thụ hưởng. Điểm yếu của gói kích cầu 1 cũng đang nằm ở chỗ này. Phần lớn đối tượng tiếp cận được gói kích cầu lần 1 là các doanh nghiệp lớn. Còn các doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn kêu ời ời.
Vì vậy, gói kích cầu thứ 2 phải tập trung hỗ trợ những doanh nghiệp vừa và nhỏ bởi thực chất khoảng 90% doanh nghiệp Việt Nam là vừa và nhỏ, lại sử dụng nhiều lao động và tạo ra một khối lượng hàng hoá đáng kể. Hỗ trợ vào đây được coi như một mũi tên trúng nhiều đích.
Tất nhiên, trong số những doanh nghiệp vừa và nhỏ thì vẫn phải chọn lọc, không thể dàn đều mà chỉ tập trung vào những ngành, lĩnh vực có triển vọng tốt cho thị trường nội địa và đẩy mạnh được xuất khẩu.
Và cuối cùng, khi thực hiện kích cầu lần 2 thì tính quyết liệt và triệt để phải trở thành yêu cầu và đòi hỏi cao hơn để xây dựng lòng tin cho người dân và doanh nghiệp. Thiếu lòng tin thì chính sách dù đúng cũng không thể có hiệu quả.
Tự Minh
Tuần Việt Nam
