Mô hình "Công - Tư đồng kiến quốc": Mở đường cho kinh tế tư nhân tham gia các bài toán lớn của quốc gia

Mô hình "Công - Tư đồng kiến quốc": Mở đường cho kinh tế tư nhân tham gia các bài toán lớn của quốc gia

Fintech, tài sản số, sàn giao dịch carbon và định danh điện tử là những "mũi nhọn" được các doanh nghiệp đề xuất với mục tiêu xây dựng cơ chế hợp tác Công - Tư linh hoạt. Mô hình Toàn cảnh Kinh tế Tư nhân Việt Nam (ViPEL) được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam tận dụng cơ hội, đi đầu trong các lĩnh vực công nghệ mới.

Các sáng kiến, đề xuất của các doanh nghiệp được đưa ra tại phiên họp chuyên đề Ủy ban I chiều ngày 30/09/2025 với chủ đề “Phát triển Công nghệ Tài chính và Tài sản số bằng Mô hình công - tư đồng kiến quốc” được đồng chủ trì bởi Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân (Ban IV).

Các diễn giả tham gia phiên họp chiều ngày 30/09/2025.

Số hóa là chìa khóa cho sự phát triển đột phá

Phát biểu khai mạc, ông Don Lam - Phó Trưởng Ban IV, Tổng Giám đốc VinaCapital nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của việc ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực tài chính. Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành đầu tư tại Việt Nam, ông cho rằng đã đến lúc quốc gia cần tập trung phát huy sức mạnh nội lực, trong đó quá trình số hóa toàn diện, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính, đóng vai trò then chốt.

Ông tin rằng công nghệ và tài chính gắn kết chặt chẽ sẽ là chìa khóa tạo ra những bước đột phá mạnh mẽ cho nền kinh tế, giúp giảm chi phí, tăng cường kết nối với thị trường quốc tế và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tăng trưởng bền vững, đặc biệt cho khu vực kinh tế tư nhân.

Câu chuyện "giải cứu" HOSE và bài học về cơ chế công - tư

Bà Nguyễn Thị Phương Thảo - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sovico chia sẻ tại phiên họp.

Bà Nguyễn Thị Phương Thảo - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sovico đã chia sẻ câu chuyện thực tiễn về năng lực của doanh nghiệp tư nhân. Đó là sáng kiến của FPT và Sovico trong việc "giải cứu" hệ thống giao dịch của Sở Giao dịch Chứng khoán TPHCM (HOSE) khỏi nguy cơ nghẽn mạch vào năm 2020.

Hệ thống của HOSE - thị trường vốn lớn nhất Việt Nam, đứng trước nguy cơ quá tải, đe dọa sự ổn định của thị trường.

Nhận thấy hệ thống của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) do FPT phát triển có thể được nâng cấp để giải quyết vấn đề cho HOSE, bà Thảo và Chủ tịch FPT - ông Trương Gia Bình đã đề xuất giải pháp kỹ thuật khả thi.

Dù có năng lực và sẵn sàng bỏ nguồn lực, vướng mắc lớn nhất là không có quy định pháp lý nào cho phép cơ quan Nhà nước (HOSE, Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước) tiếp nhận giải pháp từ doanh nghiệp tư nhân.

Nhờ nêu sáng kiến trực tiếp tại một diễn đàn với Thủ tướng, dự án mới được "bật đèn xanh". Quá trình triển khai tiếp tục đối mặt nhiều khó khăn do quy định, từ việc xin giấy thông hành cho 200 chuyên gia công nghệ trong thời kỳ COVID-19 đến khâu nghiệm thu khi dự án hoàn thành.

Kết quả là dự án mang tên "HOSE 100" đã hoàn thành trong 100 ngày với chi phí chỉ vài triệu USD, trong khi giải pháp của nước ngoài đã triển khai 12 năm vẫn chưa xong và tốn kém hàng chục triệu USD. Hệ thống này đã vận hành ổn định suốt 4 năm, đáp ứng những phiên giao dịch lên tới 2 tỷ USD.

Câu chuyện này là minh chứng cho thấy doanh nghiệp tư nhân Việt Nam có đủ năng lực, khát vọng và nguồn lực để giải quyết các bài toán tầm cỡ quốc gia. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất chính là "cơ chế". Với tác động từ Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, khẳng định kinh tế tư nhân là động lực quan trọng, bà Thảo kêu gọi cộng đồng doanh nhân hãy mạnh dạn tiên phong, đóng góp những dự án, chương trình hành động cụ thể để biến cơ hội thành hiện thực.

Thách thức và giải pháp từ doanh nghiệp

Ông Trần Quý - Viện trưởng, Viện Phát triển Kinh tế số Việt Nam (VIDE) đề xuất khung hành động gồm 4 điểm:

Thứ nhất, thách thức lớn nhất là thể chế. Chúng ta đang thiếu hành lang pháp lý cho các mô hình P2P, ngân hàng số, tài sản số… Cần vượt qua tư duy "không quản được thì cấm" và chấp nhận rủi ro để đổi mới. Nguồn nhân lực chất lượng cao cũng thiếu.

Thứ hai, đề xuất 2 dự án cấp quốc gia gồm: Nền tảng định danh và hợp đồng điện tử quốc gia và Sàn giao dịch tín chỉ carbon/năng lượng tái tạo trên nền tảng blockchain.

Thứ ba là thành lập các tổ công tác chuyên trách cho từng dự án lớn.

Thứ tư là cơ chế "một cửa, một dấu". ViPEL cần trở thành đầu mối duy nhất, có vai trò như "đường bay thẳng" để xử lý các vướng mắc cho các dự án thí điểm, thay vì phải qua nhiều bộ, ngành.

Bà Trương Lý Hoàng Phi - Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ TPHCM chia sẻ, chuyển đổi số là điều kiện tiên quyết, cần có chương trình hỗ trợ chính các doanh nghiệp SME chuyển đổi số để tạo ra dữ liệu cho việc thẩm định.

Bà cũng đề xuất thành lập một quỹ đối ứng Công - Tư, trong đó Nhà nước sẽ đối ứng vốn (ví dụ 50-50) cùng với tư nhân khi đầu tư vào các ngành công nghệ mới nổi có rủi ro cao.

Cơ chế thí điểm (sandbox) phải thực sự nhanh. Việc một doanh nghiệp mất 5-7 năm để được phê duyệt sandbox là quá chậm. Cần một ban quản lý riêng cho các chương trình sandbox để rút ngắn thời gian xuống còn 6 tháng đến 2 năm.

Đồng thời, cũng cần có chính sách ưu đãi (vốn, thuế...) cho các startup Việt Nam khi họ trở thành đối tác được thẩm định của các tập đoàn công nghệ lớn trong và ngoài nước.

* "Công - tư đồng kiến quốc"

* Định hình tiêu chí cho dự án trọng điểm thực thi “Công – Tư đồng kiến quốc”

Cát Lam

FILI - 20:11:23 30/09/2025