Ngành bán lẻ Việt đang ở đâu?
Quy mô thị trường bán lẻ Việt Nam năm 2025 ước đạt 309 tỷ USD, với CAGR 12.05%, dự báo lên 547 tỷ USD vào năm 2030. Điều này mở ra cơ hội cho những doanh nghiệp có năng lực vận hành, mở rộng quy mô và tối ưu chuỗi cung ứng để vươn lên vị trí chiếm lĩnh thị phần.
Tại IR Talk về chủ đề ngành bán lẻ Việt mới đây, ông Nguyễn Minh Hạnh - Giám đốc Trung tâm phân tích SHS cho biết Việt Nam có mức tăng trưởng tiêu dùng cá nhân cao hơn Thái Lan, Indonesia và Philippines. Riêng 9 tháng đầu năm, tổng doanh thu bán lẻ đạt 5.2 triệu tỷ đồng, tăng 9.6% so với cùng kỳ. Đến 2030, thị trường bán lẻ hàng hóa dự báo tăng 77% so với con số 309 tỷ USD của năm 2025, đưa Việt Nam vào nhóm 7 thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới.
Ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG), nhóm hàng có tần suất tiêu dùng cao và phản ánh rõ hành vi chi tiêu của hộ gia đình, hiện chiếm quy mô khoảng 60-70 tỷ USD. Tuy nhiên kênh hiện đại (MT) ở thành thị mới chiếm 21%, thấp hơn nhiều so với mức 55% phổ biến trong khu vực; ở nông thôn, kênh truyền thống (GT) chiếm 82%, MT chỉ 6%.
|
Các kênh phân phối bán lẻ ở Việt Nam
 |
Nguồn: SHS
|
Khi thị trường đạt khoảng 550 tỷ USD, tỷ trọng MT nhiều khả năng tăng lên 35%. Chuyên gia SHS phân tích, sự gia tăng này nhờ 80 triệu người tiêu dùng, thu nhập tăng nhanh và thói quen mua sắm chuyển dịch của thế hệ Gen Z – nhóm chiếm 40% lực lượng tiêu dùng. Việt Nam có dân số đông thứ 14 và lực lượng tiêu dùng trẻ đứng thứ 7 thế giới, tạo dư địa tăng trưởng rất lớn.
Nguồn: SHS
|
Chu kỳ của ngành bán lẻ Việt đang lặp lại như khu vực
Ông Hạnh cho rằng xu hướng phát triển của Việt Nam đang đi như chu kỳ của Thái Lan, Indonesia, Philippines hay Ấn Độ. Từ phân mảnh kéo dài, đến chuẩn hóa mô hình, rồi bứt phá của các chuỗi có năng lực vận hành mạnh. Việt Nam hiện ở giai đoạn thứ ba, nơi doanh nghiệp có tốc độ nhân rộng nhanh và hiệu quả vận hành sẽ vượt lên.
FMCG là ngành “truyền thống”, mô hình giữa các chuỗi không không có nhiều khác biệt so với thế giới. Sự phân hóa đến từ tốc độ chuẩn hóa, chi phí đầu tư hợp lý, điểm hòa vốn thấp và vận hành tinh gọn.
Bức tranh bán lẻ hiện đại của Việt Nam khá phân mảnh. “Mật độ cửa hàng hiện đại còn thấp: 81 cửa hàng/1 triệu dân, so với 173 tại Indonesia và 136 tại Thái Lan”, ông Hạnh thông tin. Nội thành có mật độ cửa hàng đã tăng lên đáng kể, nhưng ngoại thành và nông thôn vẫn là vùng tăng trưởng lớn nhờ mức thâm nhập kênh MT còn rất thấp.
Bên cạnh đó, việc bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh cá thể, yêu cầu xuất hóa đơn từng giao dịch sẽ thu hẹp nhanh chóng hoạt động kinh doanh truyền thống, hiện chiếm 70% hàng tươi sống, từ đó thúc đẩy nhu cầu mua sắm tại điểm bán minh bạch, tiện lợi. Điều này có thể giúp kênh MT tăng lên 35% sớm hơn 2030, thậm chí đạt 50% vào năm 2030.
Theo SHS, ở thị trường MT Việt Nam, nhà đầu tư nội đang chiếm ưu thế với 62% doanh thu (2023) và 87.1% số lượng cửa hàng (2022). Trong khi doanh nghiệp nước ngoài chủ yếu tập trung vào mô hình trung tâm thương mại hoặc cửa hàng tiện lợi 24/7, doanh nghiệp nội chọn mô hình siêu thị mini và siêu thị vừa, phù hợp hành vi tiêu dùng và dễ nhân rộng hơn bởi chi phí đầu tư thấp.
 |
Nguồn: SHS
|
Ông Hạnh cho rằng, với sự phân mảnh của thị trường bán lẻ hiện đại tại Việt Nam, hiện chưa có doanh nghiệp nào dẫn đầu tuyệt đối và “cuộc đua vẫn đang diễn ra”.
Về thị phần MT theo doanh thu (2022), Mega Market đứng đầu với 24.8% trong quy mô gần 9,8 tỷ USD. Xét số lượng siêu thị (2025), WinMart dẫn đầu với 128 cửa hàng, theo sau là Coopmart 98 cửa hàng. Với cửa hàng tiện ích (2025), WinMart đứng đầu với 4,229 cửa hàng. SHS cho biết có 6 yếu tố tạo thành công của các chuỗi bán lẻ hàng đầu châu Á gồm: hỗ trợ từ tập đoàn mẹ, mạng lưới và quy mô có độ phủ lớn, có khả năng tạo ra giá trị khác biệt hấp dẫn, nền tảng hỗ trợ kinh doanh vững chắc, thương hiệu mạnh, tiếp cận độc quyền và thấu hiểu thị trường nội địa, cùng nền tảng bán hàng đa kênh.
Đơn cử, Thái Lan có 7-Eleven chiếm 19%, hai chuỗi khác 6%; tổng nhóm dẫn đầu gần 50%. Mật độ cửa hàng 7-Eleven ở Thái Lan cực kỳ dày đặc với 17,000 cửa hàng vào năm 2025, nhiều hơn tổng số cửa hàng hiện đại của toàn bộ Việt Nam cộng lại.
Indonesia có Alfamart với 20,120 cửa hàng, mô hình siêu thị mini diện tích từ 100-150 m² và khoảng 3,800 SKU (danh mục hàng hoá đơn giản), gần giống Việt Nam ở diện tích nhỏ, nhân rộng nhanh, bán sát nhu cầu tiêu dùng thiết yếu. Philippines cũng theo mô hình điểm bán nhỏ, đa dạng, phục vụ nhu cầu thiết yếu.
Doanh nghiệp nội tăng tốc chuẩn hóa để mở rộng quy mô
Thị trường bán lẻ Việt Nam hiện nay vẫn chưa có người thắng cuối cùng. Mật độ cửa hàng hiện đại còn thấp, hành vi tiêu dùng thay đổi nhanh, sức ép chuẩn hóa vận hành ngày càng lớn, mô hình kinh doanh dù không khác biệt nhiều nhưng lại đòi hỏi tốc độ nhân rộng và khả năng tạo lợi nhuận cao. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy thị trường thường chỉ hình thành 2-3 chuỗi dẫn đầu, nắm 30-40% thị phần. Việt Nam cũng sẽ đi theo quỹ đạo này, chuyên gia SHS nhận định.
Theo chia sẻ của ông Phan Nguyễn Trọng Huy - Giám đốc tài chính WinCommerce, Công ty đang vận hành hơn 4,200 siêu thị mini và 128 siêu thị lớn, doanh thu tăng từ 27,000 tỷ đồng (2019) lên 30,055 tỷ đồng (2023) và dự kiến 39,000 tỷ đồng năm 2025. Lợi nhuận hoạt động từ mức âm 3,700 tỷ đồng (2019) chuyển sang kỳ vọng gần dương 1,000 tỷ trong năm nay. Mô hình chuẩn hóa diện tích 80-150 m², danh mục 1,500-2,000 SKU giúp giảm 30% chi phí đầu tư và 30% chi phí vận hành, nâng biên gộp thêm 7 điểm %. Chi phí mở mới ở mức 800-900 triệu đồng/cửa hàng, hoàn vốn dưới 3 năm.
Tỷ lệ hàng qua kho tăng lên 60%, hàng hiện diện trên kệ đạt 90%, chi phí logistics giảm 11%. Vòng quay tiền cải thiện từ +16 ngày (2019) xuống 0 ngày (2024) và hướng tới –7 ngày (2025), phù hợp mô hình âm vốn lưu động của các chuỗi bán lẻ hiệu quả trên thế giới, cho phép tạo dòng tiền sớm và tái đầu tư nhanh chóng trong chu kỳ mở rộng. Khi quy mô tiến tới 4,500 cửa hàng năm 2025, biên EBIT từng đạt 2.7%, phản ánh hiệu quả vận hành tăng theo quy mô, theo đánh giá của đại diện doanh nghiệp.
Thu Minh
