Trọng tâm gói kích cầu tiếp theo: Không phải là vốn
Khả năng thực hiện và nội dung gói kích cầu tiếp theo đang được các cơ quan chức năng gấp rút xây dựng trình Chính phủ phê duyệt. TS Cao Sỹ Kiêm, thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách tiền tệ quốc gia đã trao đổi với chúng tôi về hướng thực hiện gói kích cầu này.
Thưa ông, khả năng về gói kích cầu thứ hai được thực hiện như thế nào?
- Hiện nay, Chính phủ đang giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư làm đầu mối lập đề án kích cầu tiếp cho nền kinh tế. Nội dung chính là sẽ không tập trung vào vốn, lãi suất mà là tạo môi trường, tạo điều kiện tốt để doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Ví dụ giúp doanh nghiệp tìm thị trường, xúc tiến thương mại, giảm chi phí hoạt động bằng cách giảm thủ tục hành chính. Sâu hơn là tạo điều kiện cho họ đào tạo nghề nghiệp, nâng cao trình độ kỹ thuật, cải thiện hạ tầng, hệ thống pháp luật để tạo môi trường kinh doanh thông thoáng hơn… Gói kích cầu đầu tiên đã rót vốn để họ vượt qua cơn nguy cấp, trụ lại được thì nay cần hỗ trợ toàn diện hơn để họ có sức bật tăng trưởng.
Kích cầu tiếp theo phải thực hiện toàn diện, không chỉ vốn và lãi suất. Riêng về vốn, doanh nghiệp nào cần vẫn có thể tiếp tục được hỗ trợ. Bộ Tài chính, Công Thương, Ngân hàng nhà nước cũng tham gia xây dựng đề án này. Theo kế hoạch, hết tháng 9 sẽ trình Chính phủ.
Chương trình kích cầu ở VN đến nay đã có những mặt trái nào cần khắc phục và rút kinh nghiệm trong thời gian tới, thưa ông?
- Đôi khi vốn bơm không đúng chỗ, không đúng đối tượng thì sẽ phản tác dụng, tạo sự mất công bằng, rủi ro, gây méo mó thị trường, tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh. Nếu kéo dài kích cầu sẽ tạo ra sức ỳ, tính dựa dẫm cho các doanh nghiệp. Vừa qua cũng có hiện tượng cơ chế hỗ trợ lãi suất làm tín dụng VND tăng trưởng ở mức cao, lãi suất cho vay thấp hơn tiền gửi, làm méo mó khối lượng vốn huy động và lãi suất thị trường…
Vì sao ông khuyến cáo tập trung hỗ trợ cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ?
- Vì họ mới trụ vững được chứ chưa đủ sức thích nghi và phát triển bền vững trong điều kiện còn nhiều khó khăn như hiện nay và năm sau. Rút hỗ trợ ngay, họ sẽ bị hẫng. Bản thân các doanh nghiệp này vốn ít, sức cạnh tranh thấp nên họ cần hỗ trợ nhiều, được tạo điều kiện thuận lợi thì mới bật lên được, chỉ có vốn không chưa giải quyết được gì. Đặc biệt lưu ý hỗ trợ để các doanh nghiệp này tăng năng suất, chất lượng hàng hóa thông qua đổi mới công nghệ. Gói kích cầu hỗ trợ lãi suất 4% cho vay vốn sản xuất lưu động sắp về đích nhưng lại có những ý kiến rất khác nhau về khả năng tiếp cận của các DNNVV?
Cách đánh giá khác nhau đưa ra những nhận định khác nhau. Vốn kích cầu đã giải ngân không nhiều, tổng 17.000 tỷ đồng mới giải ngân được gần 500.000 tỷ đồng, chỉ bằng khoảng 1/3 nhu cầu của DNNVV. Như vậy chưa phải đã giải quyết nhu cầu vay vốn mà mới chỉ là vốn “mồi” cho họ hoạt động. Điều kiện cho vay khá chặt, ngân hàng không được hạ chuẩn cho vay nên không phải tất cả hơn 100.000 doanh nghiệp đều đủ điều kiện vay. Số liệu của các ngân hàng cho biết giải quyết được 91% hồ sơ đủ điều kiện, nhưng xét trong tổng số DNVVN được vay vốn hỗ trợ lãi suất thì chỉ chiếm 60% tổng số lượng. Các đánh giá “vênh” nhau là vì thế.
Tại thời điểm này, những khoản vay sớm theo quyết định 131/QĐ-TTg đã đến hạn đáo nợ. Khả năng trả nợ của các doanh nghiệp thế nào, có doanh nghiệp nào đề nghị giãn, hoãn không thưa ông?
- Mặc dù có Chỉ thị từ tháng 2 nhưng khoản vay sớm nhất đến đầu tháng 4 mới được giải ngân. Đến bây giờ, doanh nghiệp mới trả nợ được vài nghìn tỷ đồng, còn lại đang trong chu kỳ sản xuất kinh doanh. Đánh giá chung là các doanh nghiệp vay vốn hỗ trợ lãi suất đều có khả năng trả nợ được, không có đề xuất nào giãn, hoãn.
Các doanh nghiệp trước đây chưa đủ điều kiện vay vốn, nay vẫn tiếp tục nộp hồ sơ, đến cuối năm còn khoảng 200.000 tỷ đồng danh cho vay bù lãi suất 4% đối với vốn lưu động. Đây là các doanh nghiệp khá yếu, nhưng họ tự hoàn thành đủ điều kiện vay chứ không phải hạ chuẩn. Khoản này vẫn nằm trong dư nợ của gói kích cầu cũ.
Hà Linh
Công Thương
