Trung Quốc chuyển hướng cho vay sang các nước giàu: Doanh nghiệp Mỹ vay nhiều nhất
Một nghiên cứu vừa được công bố cho thấy Trung Quốc đã tăng cường cho vay và tài trợ cho các nước có thu nhập cao thay vì các nền kinh tế đang phát triển như mọi người thường nghĩ. Theo nghiên cứu, hoạt động tài trợ của Bắc Kinh phù hợp với các mục tiêu ưu tiên của nước này như các khoáng sản quan trọng và các tài sản công nghệ cao.
Báo cáo trên vừa được AidData - một phòng nghiên cứu của trường đại học William & Mary ở Virginia - công bố vào ngày thứ Ba (18/11). Theo dõi hơn 30,000 dự án và hoạt động liên quan đến các nhà tài trợ và bên cho vay Trung Quốc, báo cáo này nhấn mạnh, trong giai đoạn từ năm 2000 đến năm 2023, Mỹ là nước vay tiền từ các tổ chức Trung Quốc nhiều nhất, hơn 200 tỷ USD.
Theo báo cáo này, tỷ trọng cho vay của Trung Quốc đối với các nước có thu nhập thấp và trung bình thấp đã giảm từ 88% năm 2000 xuống 12% vào năm 2023, trong khi tỷ trọng dành cho các nước có thu nhập trung bình cao và cao đã tăng từ 12% lên 88% trong cùng thời kỳ.
Báo cáo cũng cho biết ngay cả khi các nước phương Tây đang cạnh tranh công khai với Bắc Kinh, các tổ chức tài chính của họ vẫn hợp tác với các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc thông qua việc vay những khoản tiền lớn.
AidData cho biết những phát hiện này bác bỏ quan điểm cho rằng hoạt động cho vay nước ngoài của Trung Quốc chủ yếu tập trung vào Sáng kiến Vành đai và Con đường. Thay vào đó, Bắc Kinh đang nhấn mạnh mạnh mẽ hơn vào các mục tiêu tự chủ và sức mạnh công nghệ - từ máy bay không người lái đến công nghệ lượng tử - như đã nêu trong kế hoạch kinh tế 5 năm bắt đầu từ năm 2026.
Theo báo cáo, các khoản vay cho dự án cơ sở hạ tầng từng chiếm 75% danh mục cho vay của Bắc Kinh nay đã giảm xuống dưới 25%.
Brooke Escobar, đồng tác giả báo cáo, cho biết: "Chúng ta đang chứng kiến sự chuyển hướng cơ bản, từ việc thúc đẩy phát triển kinh tế và phúc lợi xã hội ở các nước tiếp nhận sang việc tăng cường năng lực cạnh tranh và an ninh quốc gia của chính Trung Quốc".
Bà cho biết thêm, điều này đã dẫn đến sự sụt giảm tỷ lệ cho vay và viện trợ nước ngoài của Trung Quốc được xếp vào loại viện trợ phát triển, khi nước này tập trung vào việc "củng cố vị thế là chủ nợ quốc tế tối thường mà không quốc gia nào muốn làm mất lòng hoặc đối đầu".
Các mục tiêu tài trợ của Mỹ rất đa dạng. Theo AidData, các trung tâm dữ liệu ở Bắc Virginia, các nhà ga tại Sân bay Quốc tế John F. Kennedy ở New York và Sân bay Quốc tế Los Angeles, cũng như đường ống dẫn dầu Dakota Access nằm trong số các dự án xây dựng do các thực thể Nhà nước Trung Quốc tài trợ. Họ cũng đã tài trợ cho việc mua lại các công ty công nghệ cao, bao gồm một công ty robot ở bang Michigan và một số công ty khác.
Các mục tiêu tài trợ của Mỹ rất đa dạng. Theo AidData, các trung tâm dữ liệu ở Bắc Virginia, các nhà ga tại Sân bay Quốc tế John F. Kennedy ở New York và Sân bay Quốc tế Los Angeles, cũng như đường ống dẫn dầu Dakota Access nằm trong số các dự án xây dựng do các thực thể Nhà nước Trung Quốc tài trợ. Họ cũng đã tài trợ cho việc mua lại các công ty công nghệ cao, bao gồm một công ty robot ở bang Michigan và một số công ty khác.
Các công ty vay tiền từ các chủ nợ nhà nước Trung Quốc cũng bao gồm các tên tuổi lớn như Amazon, AT&T, Verizon, Tesla và General Motors, Ford, Boeing và Walt Disney.
Báo cáo cho biết, nhiều khoản vay đã được hướng đến mục tiêu “hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng quan trọng hoặc cho phép các công ty Trung Quốc mua lại các công nghệ quan trọng từ các công ty Mỹ”.
Vương quốc Anh nhận 60 tỷ USD vay từ Trung Quốc, còn các nước như Đức, Pháp, Ý, Bồ Đào Nha và Hà Lan chiếm phần lớn trong 161 tỷ USD tín dụng mà EU nhận được cho gần 1,800 dự án.
Tổng cộng, 1,193 tổ chức cho vay Trung Quốc đã cung cấp 2.2 ngàn tỷ USD tại 217 quốc gia trong 24 năm qua, biến Trung Quốc thành chủ nợ chính thức lớn nhất thế giới.
AidData cho biết các nhà nghiên cứu của họ đã dành hơn 36 tháng để đánh giá các nguồn từ các thỏa thuận cho vay, hồ sơ niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán và báo cáo từ các tổ chức bao gồm Ngân hàng Thế giới (WB). Họ nhận thấy rằng các hoạt động cho vay và tài trợ nước ngoài của Bắc Kinh ngày càng trở nên mờ ám trong những năm gần đây.
"Khả năng tiếp cận các hợp đồng vay vốn đầy đủ và chưa bị chỉnh sửa giữa các chủ nợ nhà nước Trung Quốc và các bên đi vay nước ngoài tăng đều trong giai đoạn 2010–2022, nhưng bất ngờ sụt mạnh trong năm 2022–2023", Katherine Walsh, một đồng tác giả khác của nghiên cứu, cho biết.
Một trong số các lý do có thể là chính quyền Trung Quốc đang tìm cách hạn chế sự giám sát. Các biện pháp nhằm mục đích này có thể bao gồm việc chuyển tiền thông qua các công ty vỏ bọc tại các trung tâm tài chính nước ngoài, yêu cầu các thỏa thuận bảo mật và không tiết lộ thông tin một cách nghiêm ngặt, thuê ngoài các vai trò công khai cho các thực thể không phải của Trung Quốc và biên tập lại các phần quan trọng của các tài liệu giao dịch.
Theo báo cáo, những động thái như vậy đã giúp Trung Quốc “lọt khỏi tầm ngắm” của các cơ quan quản lý, kiểm toán viên và quan chức phản gián. Katherine Walsh mô tả bối cảnh tài chính xuyên biên giới “đang trở nên mờ ám hơn rất nhiều, vào thời điểm mà sự minh bạch cần thiết hơn bao giờ hết”.
Tuệ Nhiên (Theo CNBC)
