Tổng thống Nga Vladimir Putin đã trở thành một bên chính thức trong cuộc đàm phán về một thỏa thuận hòa bình mới cho miền Đông Ukraine. Điều này đánh dấu một sự chuyển biến lớn so với hồi tháng 9 năm ngoái, khi Moscow buộc Ukraine phải chấp nhận cùng ngồi vào bàn đàm phán với lực lượng nổi dậy thân Nga ở Donetsk và Luhansk.
Tuy vậy, theo hãng tin Bloomberg, Moscow vẫn sẽ không thừa nhận lính Nga đang có mặt ở vùng chiến sự trên đất Ukraine và Kiev sẽ không chính thức công bố tình trạng chiến tranh. Những điều này tưởng như vô nghĩa, nhưng lại chính là giới hạn màu đỏ cuối cùng của cuộc khủng hoảng đang leo thang. Và giới hạn này có thể bị vượt qua nếu như Mỹ quyết định viện trợ vũ khí sát thương cho Ukraine.
Ukraine từ lâu khẳng định nước này đang chiến đấu chống quân Nga chứ không phải các nhóm nổi dậy địa phương. “Liệu thế giới cần bao nhiêu chứng cứ nữa đề nhận ra sự thật hiển nhiên này. Thiết bị quân sự nước ngoài, lính đánh thuê, huấn luyện viên quân sự người Nga, và quân thường trực Nga đang ở trên đất Ukraine”, trang web chính thức của Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko dẫn lời ông phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich diễn ra vào cuối tuần vừa rồi. Trong bài phát biểu của mình, ông Poroshenko đưa ra hộ chiếu Nga và thẻ quân nhân Nga mà ông nói là thuộc về những chiến binh chiến đấu ở miền Đông Ukraine.
Tuy vậy, nhà lãnh đạo Ukraine vẫn kiềm chế không công bố tình trạng chiến tranh với Nga.
Tháng 12 năm ngoái, ông tuyên bố sẽ làm vậy nếu thỏa thuận ngừng bắn đạt được hồi tháng 9 ở Minsk, Belarus bị phá vỡ. “Nếu có sự rút lui từ tiến trình hòa bình và sự gây hấn lớn bằng quân sự vẫn tiếp diễn, tôi thề là tình trạng chiến tranh sẽ được công bố ngay lập tức”, ông Poroshenko nói vào tháng 12.
Sau đó, vào cuối tháng 1 vừa qua, quân nổi dậy đã phá thỏa thuận ngừng bắn và bắt đầu một cuộc phản công lớn, nhưng ông Poroshenko không tuyên bố tình trạng chiến tranh như đã nói. Thay vào đó, ông nhắc lại lời đe dọa trong một chương trình phỏng vấn của tờ El Pais của Tây Ban Nha. Trong bài phỏng vấn được xuất bản hôm 5/2, Tổng thống Ukraine nói một cách mơ hồ hơn: Kiev sẽ công bố tình trạng chiến tranh nếu cuộc khủng hoảng ở miền Đông leo thang.
Ông Poroshenko giải thích rằng, ông còn chưa muốn có động thái quyết đoán vì ông không muốn đặt ra nguy cơ gây trở ngại đối với các quyền tự do dân sự của người Ukraine hoặc khiến các nhà đầu tư nước ngoài hoảng sợ. “Liệu ai còn muốn tới một quốc gia trong tình trạng chiến tranh”, ông Poroshenko nói.
Tuy vậy, theo Bloomberg, những lập luận này của Tổng thống Ukraine chỉ có ý nghĩa nếu ông không tin vào chính những điều mà ông nói với khán giả phương Tây, rằng Nga đang tiến hành một cuộc chiến tổng lực nhằm vào đất nước Ukraine. Nếu đúng là như vậy, thì đây không phải là lúc lo ngại về quyền tụ tập của người Kiev hay về môi trường đầu tư, mà thay vào đó, Ukraine cần phải tập trung vào sự sống còn của chính quốc gia này.
Lập trường chính thức của Nga từ đầu tới giờ là Nga không tham gia vào cuộc khủng hoảng ở miền Đông Ukraine. Bộ Ngoại gia Nga đã yêu cầu xem bản sao của những quyển hộ chiếu mà ông Poroshenko đưa ra ở Munich, nói rằng những quyển hộ chiếu như vậy “có thể dễ dàng mua được”.
Tuy nhiên, đã có nhiều bằng chứng cho thấy binh sỹ Nga tham gia vào cuộc chiến ở khu vực miền Đông của quốc gia láng giềng. Các tổ chức báo chí độc lập còn tồn tại của Nga đã đưa ra những chứng cứ về binh sỹ Nga thiệt mạng ở miền Đông Ukraine. Cách đây ít hôm, nhật báo RBK đăng tải một bài điều tra về những binh sỹ Nga được cử đi để tăng cường lực lượng cho quân nổi dậy. Đây là những binh sỹ đến từ một số ít những đơn vị tinh nhuệ thuộc lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế của Nga. Không ai ở phương Tây tin là Nga không có liên quan tới vấn đề Ukraine, và việc ông Putin nhất trí trở thành một bên trong cuộc đàm phán hòa bình là một sự xác nhận nữa cho sự thật hiển nhiên này.
Vậy tại sao cả hai bên lại đang cùng tỏ ra rụt rè? Nếu đang có chiến tranh, tại sao họ không tuyên bố chính thức?
Thực tế là, ông Poroshenko hiểu lực lượng quân đội không được đào tạo bài bản và sở hữu vũ khí yếu kém của Ukraine khó lòng đọ nổi với sức mạnh quân sự của Nga. Nếu ông công bố tình trạng chiến tranh, thì lời tuyên bố đó có thể “mời” Nga chấm dứt sự ngụy trang và thẳng thừng đưa quân vào Ukraine như đã làm ở Georgia vào năm 2008. Cuộc chiến Georgia kéo dài 5 ngày, trong đó Nga đe dọa chiếm thủ đô Tbilisi của nước này. Tổng thống Ukraine không ngại thể hiện mình là ranh giới phòng vệ cuối cùng của phương Tây trước Putin nếu như điều đó giúp ông có được sự viện trợ quốc tế, nhưng ông cũng không muốn đặt đất nước vào nguy cơ hứng chịu một cuộc tấn công tổng lực của Nga.
Putin thậm chí còn là một “ca” khó hơn. Thượng nghị sỹ Mỹ John McCain có vẻ như nghĩ rằng ông Putin sẽ không công khai tấn công Ukraine vì sợ điều đó sẽ xói mòn sự ủng hộ của dân chúng Nga. “Nếu chúng ta giúp Ukraine tăng tổn thất quân sự đối với lực lượng của Nga xâm nhập vào Ukraine, liệu Putin có thể duy trì bao lâu cuộc chiến mà ông ta nói với người dân của mình là không hề có”, ông McCain phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich.
Tuy vậy, ông Putin có thể sẽ cảm thấy thoải mái nếu Mỹ quyết định cung cấp viện trợ quân sự cho Ukraine. Trong trường hợp đó, rốt cục ông chủ điện Kremlin có thể nói với người dân Nga về chiến tranh, lý giải rằng ông đang chống lại sự can thiệp của Mỹ chứ không phải một Ukraine đang suy sụp về kinh tế và có mối quan hệ văn hóa gần gũi với Nga. Trên thực tế, ông Putin đang nỗ lực để điều này xảy ra. Trong một cuộc gặp với sinh viên hôm 26/1, ông Putin miêu tả lực lượng vũ trang của Ukraine như một “lực lượng ngoại quốc của NATO”. Chừng nào phương Tây còn chưa cấp vũ khí cho Ukraine, lập luận này của ông Putin còn mong manh. Nhưng một khi việc viện trợ vũ khí cho Kiev được quyết định, Putin sẽ đúng.
Những “lời nói dối” của Putin không nhằm che đậy cuộc chiến ở miền Đông Ukraine khỏi con mắt người Nga. Người Nga biết điều gì đang diễn ra, vì các thi thể binh sỹ thiệt mạng là không thể che giấu. Những “lời nói dối” đó là một thông điệp gửi đến phương Tây, một tín hiệu rằng Nga chưa thực sự quyết tâm. Đó là một sự đe dọa ngầm, một lời mời thỏa hiệp, và một đòn bẩy để giúp đưa lính Nga vào một lực lượng gìn giữ hòa bình để ngăn giữa quân nổi dậy và Kiev.
Các nhà lãnh đạo phương Tây có thể không thừa nhận, nhưng thực tế là họ muốn ông Putin tiếp tục nói dối về lực lượng Nga trong cuộc xung đột ở miền Đông Ukraine. Một khi Putin ngừng “nói dối”, thì giới hạn đã bị phá vỡ và không thể lập lại. Khi đó, cuộc khủng hoảng sẽ leo thang cho tới khi nào Nga - bên mạnh hơn - giành một chiến thắng quân sự mang tính quyết định, hoặc cho tới khi phương Tây từ bỏ sự thận trọng của mình và đưa quân vào Ukraine. Cả hai kịch bản này đều là thảm họa cho Ukraine.
Tuy vậy, theo hãng tin Bloomberg, Moscow vẫn sẽ không thừa nhận lính Nga đang có mặt ở vùng chiến sự trên đất Ukraine và Kiev sẽ không chính thức công bố tình trạng chiến tranh. Những điều này tưởng như vô nghĩa, nhưng lại chính là giới hạn màu đỏ cuối cùng của cuộc khủng hoảng đang leo thang. Và giới hạn này có thể bị vượt qua nếu như Mỹ quyết định viện trợ vũ khí sát thương cho Ukraine.
Ukraine từ lâu khẳng định nước này đang chiến đấu chống quân Nga chứ không phải các nhóm nổi dậy địa phương. “Liệu thế giới cần bao nhiêu chứng cứ nữa đề nhận ra sự thật hiển nhiên này. Thiết bị quân sự nước ngoài, lính đánh thuê, huấn luyện viên quân sự người Nga, và quân thường trực Nga đang ở trên đất Ukraine”, trang web chính thức của Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko dẫn lời ông phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich diễn ra vào cuối tuần vừa rồi. Trong bài phát biểu của mình, ông Poroshenko đưa ra hộ chiếu Nga và thẻ quân nhân Nga mà ông nói là thuộc về những chiến binh chiến đấu ở miền Đông Ukraine.
Tuy vậy, nhà lãnh đạo Ukraine vẫn kiềm chế không công bố tình trạng chiến tranh với Nga.
Tháng 12 năm ngoái, ông tuyên bố sẽ làm vậy nếu thỏa thuận ngừng bắn đạt được hồi tháng 9 ở Minsk, Belarus bị phá vỡ. “Nếu có sự rút lui từ tiến trình hòa bình và sự gây hấn lớn bằng quân sự vẫn tiếp diễn, tôi thề là tình trạng chiến tranh sẽ được công bố ngay lập tức”, ông Poroshenko nói vào tháng 12.
Sau đó, vào cuối tháng 1 vừa qua, quân nổi dậy đã phá thỏa thuận ngừng bắn và bắt đầu một cuộc phản công lớn, nhưng ông Poroshenko không tuyên bố tình trạng chiến tranh như đã nói. Thay vào đó, ông nhắc lại lời đe dọa trong một chương trình phỏng vấn của tờ El Pais của Tây Ban Nha. Trong bài phỏng vấn được xuất bản hôm 5/2, Tổng thống Ukraine nói một cách mơ hồ hơn: Kiev sẽ công bố tình trạng chiến tranh nếu cuộc khủng hoảng ở miền Đông leo thang.
Ông Poroshenko giải thích rằng, ông còn chưa muốn có động thái quyết đoán vì ông không muốn đặt ra nguy cơ gây trở ngại đối với các quyền tự do dân sự của người Ukraine hoặc khiến các nhà đầu tư nước ngoài hoảng sợ. “Liệu ai còn muốn tới một quốc gia trong tình trạng chiến tranh”, ông Poroshenko nói.
Tuy vậy, theo Bloomberg, những lập luận này của Tổng thống Ukraine chỉ có ý nghĩa nếu ông không tin vào chính những điều mà ông nói với khán giả phương Tây, rằng Nga đang tiến hành một cuộc chiến tổng lực nhằm vào đất nước Ukraine. Nếu đúng là như vậy, thì đây không phải là lúc lo ngại về quyền tụ tập của người Kiev hay về môi trường đầu tư, mà thay vào đó, Ukraine cần phải tập trung vào sự sống còn của chính quốc gia này.
Lập trường chính thức của Nga từ đầu tới giờ là Nga không tham gia vào cuộc khủng hoảng ở miền Đông Ukraine. Bộ Ngoại gia Nga đã yêu cầu xem bản sao của những quyển hộ chiếu mà ông Poroshenko đưa ra ở Munich, nói rằng những quyển hộ chiếu như vậy “có thể dễ dàng mua được”.
Tuy nhiên, đã có nhiều bằng chứng cho thấy binh sỹ Nga tham gia vào cuộc chiến ở khu vực miền Đông của quốc gia láng giềng. Các tổ chức báo chí độc lập còn tồn tại của Nga đã đưa ra những chứng cứ về binh sỹ Nga thiệt mạng ở miền Đông Ukraine. Cách đây ít hôm, nhật báo RBK đăng tải một bài điều tra về những binh sỹ Nga được cử đi để tăng cường lực lượng cho quân nổi dậy. Đây là những binh sỹ đến từ một số ít những đơn vị tinh nhuệ thuộc lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế của Nga. Không ai ở phương Tây tin là Nga không có liên quan tới vấn đề Ukraine, và việc ông Putin nhất trí trở thành một bên trong cuộc đàm phán hòa bình là một sự xác nhận nữa cho sự thật hiển nhiên này.
Vậy tại sao cả hai bên lại đang cùng tỏ ra rụt rè? Nếu đang có chiến tranh, tại sao họ không tuyên bố chính thức?
Thực tế là, ông Poroshenko hiểu lực lượng quân đội không được đào tạo bài bản và sở hữu vũ khí yếu kém của Ukraine khó lòng đọ nổi với sức mạnh quân sự của Nga. Nếu ông công bố tình trạng chiến tranh, thì lời tuyên bố đó có thể “mời” Nga chấm dứt sự ngụy trang và thẳng thừng đưa quân vào Ukraine như đã làm ở Georgia vào năm 2008. Cuộc chiến Georgia kéo dài 5 ngày, trong đó Nga đe dọa chiếm thủ đô Tbilisi của nước này. Tổng thống Ukraine không ngại thể hiện mình là ranh giới phòng vệ cuối cùng của phương Tây trước Putin nếu như điều đó giúp ông có được sự viện trợ quốc tế, nhưng ông cũng không muốn đặt đất nước vào nguy cơ hứng chịu một cuộc tấn công tổng lực của Nga.
Putin thậm chí còn là một “ca” khó hơn. Thượng nghị sỹ Mỹ John McCain có vẻ như nghĩ rằng ông Putin sẽ không công khai tấn công Ukraine vì sợ điều đó sẽ xói mòn sự ủng hộ của dân chúng Nga. “Nếu chúng ta giúp Ukraine tăng tổn thất quân sự đối với lực lượng của Nga xâm nhập vào Ukraine, liệu Putin có thể duy trì bao lâu cuộc chiến mà ông ta nói với người dân của mình là không hề có”, ông McCain phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich.
Tuy vậy, ông Putin có thể sẽ cảm thấy thoải mái nếu Mỹ quyết định cung cấp viện trợ quân sự cho Ukraine. Trong trường hợp đó, rốt cục ông chủ điện Kremlin có thể nói với người dân Nga về chiến tranh, lý giải rằng ông đang chống lại sự can thiệp của Mỹ chứ không phải một Ukraine đang suy sụp về kinh tế và có mối quan hệ văn hóa gần gũi với Nga. Trên thực tế, ông Putin đang nỗ lực để điều này xảy ra. Trong một cuộc gặp với sinh viên hôm 26/1, ông Putin miêu tả lực lượng vũ trang của Ukraine như một “lực lượng ngoại quốc của NATO”. Chừng nào phương Tây còn chưa cấp vũ khí cho Ukraine, lập luận này của ông Putin còn mong manh. Nhưng một khi việc viện trợ vũ khí cho Kiev được quyết định, Putin sẽ đúng.
Những “lời nói dối” của Putin không nhằm che đậy cuộc chiến ở miền Đông Ukraine khỏi con mắt người Nga. Người Nga biết điều gì đang diễn ra, vì các thi thể binh sỹ thiệt mạng là không thể che giấu. Những “lời nói dối” đó là một thông điệp gửi đến phương Tây, một tín hiệu rằng Nga chưa thực sự quyết tâm. Đó là một sự đe dọa ngầm, một lời mời thỏa hiệp, và một đòn bẩy để giúp đưa lính Nga vào một lực lượng gìn giữ hòa bình để ngăn giữa quân nổi dậy và Kiev.
Các nhà lãnh đạo phương Tây có thể không thừa nhận, nhưng thực tế là họ muốn ông Putin tiếp tục nói dối về lực lượng Nga trong cuộc xung đột ở miền Đông Ukraine. Một khi Putin ngừng “nói dối”, thì giới hạn đã bị phá vỡ và không thể lập lại. Khi đó, cuộc khủng hoảng sẽ leo thang cho tới khi nào Nga - bên mạnh hơn - giành một chiến thắng quân sự mang tính quyết định, hoặc cho tới khi phương Tây từ bỏ sự thận trọng của mình và đưa quân vào Ukraine. Cả hai kịch bản này đều là thảm họa cho Ukraine.
